Viêm mũi xoang cấp: Nguyên nhân, biểu hiện và cách điều trị

Viêm mũi xoang cấp là một bệnh lý liên quan đến tai mũi họng mà nhiều người gặp phải. Tuy vậy, vẫn có người nhầm lẫn giữa căn bệnh này và bệnh lý mạn tính tương tự. Do vậy, bài viết dưới đây xin được làm rõ vấn đề này đến bạn đọc.

Viêm mũi xoang cấp là gì? Bệnh có gây nguy hiểm không?

Để hiểu về bệnh viêm mũi xoang cấp, người bệnh cần có hiểu biết về các xoang trong cơ thể. Xoang là các hốc xương nằm ở phần đầu, phía bên trong mũi. Mỗi người sẽ có cấu trúc xoang khác biệt. Phủ bên ngoài các xoang này là một lớp niêm mạc mỏng. Đây là hàng rào ngăn chặn bụi bẩn và vi khuẩn xâm nhập.

Bình thường, niêm mạc mỏng khiến không khí và các dịch lưu thông dễ dàng giữa các xoang. Tuy nhiên, khi lớp niêm mạc bị sưng viêm và dày lên, sẽ che mất lỗ thông xoang và làm tắc nghẽn đường thông khí. Lúc này, người bệnh đã mắc bệnh viêm xoang cấp tính.

Viêm mũi xoang thường chia thành hai dạng là cấp tính và mạn tính. Viêm mũi xoang cấp tính là tình trạng viêm mũi và các xoang cạnh mũi vối các triệu chứng thường kéo dài dưới 3 tuần. Do đó, người bệnh có thể phân biệt dễ dàng với viêm mũi xoang mãn tính với thời gian kéo dài trên 3 tháng và tái phát nhiều lần trong năm.

Viêm xoang cấp có nguy hiểm không? Thực tế căn bệnh này không quá nguy hiểm nhưng viêm mũi xoang cấp tính nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ khiến bệnh dai dẳng và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

• Gây khó thở và các bệnh lý đường hô hấp: Khi mắc viêm mũi xoang cấp tính, người bệnh gặp khó khăn trong việc thở bằng đường mũi. Ngoài ra, có thể bị sưng, đau đầu và đau cổ họng do phải thở bằng miệng. Do vậy, bệnh gây ra nhiều khó chịu cho người bệnh.
• Viêm mũi xoang mạn tính: Tình trạng viêm cấp tính diễn ra lặp đi lặp lại nhiều lần, và trở thành bệnh lý mạn tính.
• Ảnh hưởng đến thị giác: Viêm hốc mắt, viêm dây thần kinh thị giác, viêm túi lệ, áp xe vùng mí mắt,… Điều này khiến người bệnh giảm thị lực. Nhiều trường hợp mất hoàn toàn thị giác đột ngột.
• Viêm xoang sàng: Thường gặp ở trẻ em, bệnh khiến phía trong ổ mắt của trẻ xuất hiện mủ. Nếu không chữa kịp thời sẽ gây mù lòa.
• Cốt tủy viêm xương: Má của người bệnh bị viêm nhiễm, sưng phồng lên phía dưới mắt.
• Viêm màng não: Vi khuẩn từ xoang mũi lan ngược lên niêm mạc não và gây bệnh. Tỷ lệ tử vong khi xuất hiện biến chứng này rất cao.
• Tắc tĩnh mạch xoang: Đây là biến chứng rất nguy hiểm, thường xuất hiện sau biến chứng nhiễm khuẩn mắt. Các cục máu đông ở ổ mắt viêm trôi theo hệ tĩnh mạch xuống xoang. Tại đây chúng làm tắc mạch, đồng thời các vi khuẩn gây ra các ổ viêm nhiễm. Hậu quả là có thể gây ra đột quỵ và tử vong.

Nguyên nhân và triệu chứng bệnh

Viêm mũi xoang cấp có thể gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Tùy thuộc vào các nguyên nhân gây bệnh cũng như tình trạng bệnh mà mỗi người bệnh lại có các triệu chứng khác nhau. Nắm rõ các thông tin về nguyên nhân và triệu chứng giúp bạn có thể ngăn chặn và phát hiện bệnh hiệu quả.

Nguyên nhân gây bệnh

Hiện nay các nhà khoa học đã tìm ra nhiều nguồn gây ra bệnh lý viêm mũi xoang cấp. Trong đó, đa số các trường hợp bệnh là do các nguyên nhân sau đây gây nên:

• Do vi khuẩn: Phổ biến nhất là do S. Pneumonia, M. Catarrhalis… Khi các tác nhân này xâm nhập vào xoang vùng mũi sẽ gây tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng. Bên cạnh việc viêm xoang mũi cấp thì còn có thể gây ra viêm họng, viêm amidan,…
• Nhiễm virus: Thông thường ở các trường hợp này thì trước khi bị viêm xoang cấp, người bệnh đã trải qua một đợt cảm lạnh.
• Do nhiễm nấm: Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây bệnh, nhưng ít gặp hơn.
• Do phấn hoa, bụi bẩn, lông động vật,… Thường gặp ở những người nhạy cảm với các tác nhân này.

Bên cạnh các nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh viêm mũi xoang cấp thì có một số tác nhân làm tăng nguy cơ gây bệnh.

Do cấu trúc bất thường của xoang mũi: Đây là nguyên nhân do bẩm sinh. Người bệnh bị lệch vách ngăn mũi, các mỏm móc bị quá phát,… làm cho các xoang thu hẹp lại.

• Người mắc các bệnh lý nền: Rối loạn miễn dịch, nhiễm HIV/AIDS,… Họ bị suy giảm miễn dịch và do đó không có đủ khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh từ bên ngoài.
• Vào mùa hè các nhân như bụi bẩn, phấn hoa… thường lơ lửng trong không khí nhiều hơn, và khiến người bệnh có thêm nguy cơ mắc bệnh.
• Người nhiễm trùng răng: Nếu răng bị nhiễm trùng thì có thể lây lan sang xoang mũi.
• Bệnh nhân mắc bệnh trào ngược dạ dày: Đây là đối tượng có nguy cơ lớn gặp tình trạng xoang bị chặn và nhiễm trùng.
• Người sống trong môi trường phải thường xuyên tiếp xúc với bụi bẩn, khói thuốc lá,…

Triệu chứng viêm xoang cấp

Để biết mình có đang mắc bệnh không thì bạn cần phải nắm rõ các dấu hiệu viêm xoang cấp. Cụ thể một số triệu chứng bạn không thể bỏ qua được như sau:

• Người bệnh bị đau nhức vùng mặt: Đặc biệt là đau ở vùng xoang mũi, vùng giữa lông mày, giữa hai mắt. Đôi khi các cơn đau còn lan sang vùng đỉnh đầu hoặc đau nhức ở xương hàm. Đây là những triệu chứng điển hình nhất ở bệnh viêm mũi xoang cấp.
• Chảy nước mũi: Nước mũi thường đặc, có màu xanh hoặc vàng và có mùi hôi. Thông thường người bệnh bị chảy nước mũi ở cả hai bên mũi.
• Người bệnh bị nghẹt và khó thở bằng đường mũi. Vào buổi tối và khi nằm ngủ thì tình trạng này tăng lên nhiều. Nếu tình trạng này diễn ra liên tục sẽ gây ra hiện tượng suy giảm chức năng của mũi.
• Ngoài ra, người bệnh còn có thể mắc một số triệu chứng khác như: người mệt mỏi, buồn nôn, nhức đầu,…

Khi gặp các dấu hiệu trên, thì người bệnh nên nhanh chóng đến gặp các bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Chẩn đoán và điều trị viêm mũi xoang cấp

Hiện nay khi đi khám tại các cơ sở y tế trên toàn quốc, người bệnh sẽ được các y bác sĩ chẩn đoán và đưa ra phác đồ điều trị bệnh. Đối với bệnh viêm mũi xoang cấp, người bệnh cần đến các cơ sở chuyên khoa tai – mũi – họng để khám.

Hình thức chẩn đoán

Để tìm hiểu chính xác nguyên nhân nào gây ra bệnh viêm mũi xoang cấp, các bác sĩ sẽ tiến hành các phương pháp chẩn đoán bệnh khác nhau.

• Chẩn đoán lâm sàng: Người bệnh sẽ được hỏi về tình trạng bệnh mà họ đang gặp phải. Ngoài ra các câu hỏi về môi trường họ đang sống cũng sẽ được bác sĩ hỏi. Điều này giúp định hướng nguyên nhân gây bệnh.
• Nội soi mũi: Các bác sĩ sẽ dùng một ống nội soi để xem. Nhờ hình ảnh thu được từ camera gắn ở đầu ống, mà họ sẽ có hình ảnh thực về bên trong mũi. Từ đó, bác sĩ sẽ kiểm tra được các ổ viêm và mủ ở trong. Người bệnh thường được dùng thuốc co mạch máu để ống nội soi di chuyển dễ dàng hơn.

• Chẩn đoán qua hình ảnh: Người bệnh được làm xét nghiệm chụp CT hoặc chụp MRI. Từ đó hình ảnh về mũi và xoang mũi sẽ được hiển thị. Chụp cắt lớp có thể quan sát được những khu vực ở sâu hơn so với việc nội soi mũi.
• Xét nghiệm vi sinh: Các mủ hoặc nước dịch đặc lấy ra từ bên trong các xoang được đem nuôi cấy vi khuẩn. Từ đó, có thể xác định chính xác chủng vi khuẩn đã gây bệnh.
• Thử nghiệm dị ứng: Thường tiến hành nếu sau khi hỏi bệnh bác sĩ nghi ngờ nguyên nhân gây bệnh là do dị ứng. Có thể tiến hành thử nghiệm trên da để tìm ra chất gây dị ứng.

Đọc ngay:

• Thuốc trị viêm xoang của Nhật loại nào được bác sĩ khuyên dùng?

Cách điều trị viêm xoang cấp bằng Tây y

Theo Tây y, để điều trị viêm mũi xoang cấp thì thường áp dụng phương pháp điều trị nội khoa. Phẫu thuật cũng là một sự lựa chọn, nhưng chỉ thực hiện khi cần thiết.

Điều trị bằng thuốc

Đây được coi là biện pháp điều trị chính đối với bệnh viêm mũi xoang cấp. Tùy vào nguyên nhân gây bệnh và tình trạng bệnh mà các bác sĩ sẽ kê các thuốc phù hợp:

• Chống nghẹt mũi, vệ sinh mũi: Sử dụng các thuốc corticoid, nước muối loãng, Sudafed… Thường các thuốc này được xịt vào mũi để rửa mũi, làm thông thoáng đường mũi – họng.
• Thuốc kháng sinh: Chỉ sử dụng trong trường hợp xác định được bệnh do nhiễm khuẩn. Thông thường sử dụng Amoxicillin, cefuroxime, ceftriaxone,… Việc sử dụng kháng sinh thường không quá 14 ngày liên tục.
• Thuốc chống dị ứng: Cetirizin, Fexofenadin, Larastad,… Áp dụng khi người bệnh bị dị ứng phấn hoa, lông chó mèo,… nên gây ra viêm mũi xoang cấp.

Tuy vậy, trong hầu hết các trường hợp bệnh gây ra do virus cúm. Lúc này người bệnh không cần điều trị bằng thuốc. Nếu có, chỉ cần uống bổ sung các vitamin C, vitamin B để nâng cao sức khỏe và nhanh khỏi bệnh.

Việc điều trị bệnh có hiệu quả hay không, phụ thuộc nhiều vào cách người bệnh dùng thuốc. Nếu uống thuốc mà không được sự cho phép của bác sĩ, bệnh tình có thể càng thêm nghiêm trọng. Do vậy, việc đọc và tuân thủ theo đúng hướng dẫn dùng thuốc của bác sĩ là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu đối với người bệnh viêm mũi xoang cấp.

Phẫu thuật xoang

Chỉ một số ít trường hợp mắc viêm mũi xoang cấp mới cần phẫu thuật xoang. Thông thường, sau khi đã sử dụng các biện pháp điều trị nội khoa nhưng không có kết quả, thì bác sĩ mới đề nghị tiến hành biện pháp này. Hoặc trong trường hợp phát hiện người bệnh liên tục bị tổn thương niêm mạc mũi, hoặc tắc lỗ ngách thì nên phẫu thuật.

Đông y chữa viêm xoang cấp hiệu quả

Y học cổ truyền có nghiên cứu khá kỹ về căn bệnh viêm mũi xoang cấp. Theo đó, bệnh lý này gây ra do phong xâm nhập vào cơ thể, và các tạng bị tổn thương. Từ đó gây ra tình trạng phế nhiệt, can hỏa, thận âm hư. Do vậy, các bài thuốc đông y chữa viêm mũi xoang cấp gồm các dược liệu có tính tán hàn, tư bổ thận âm, giải độc, thanh nhiệt.

Bài thuốc số 1

Thành phần: Tân di hương (9g), hoàng bá (15g), tô bạc hà (7g), hương bạch chỉ (10g)

Cách chế biến:

• Sắc lượng thuốc như trên với 0,5 lít nước. Đun nhỏ lửa đến khi còn khoảng 1 cốc nước là được.
• Mỗi lần uống 1 cốc nước thuốc, ngày uống 2 lần vào buổi sáng và buổi tối.

Bài thuốc số 2

Thành phần: Mạch môn đông (3g), sơn tri tử (1,5g), thạch cao (5g), tân di (2g), thăng ma (1g), hoàng cầm (3g), tỳ bà diệp (1g), tri mẫu (3g), bách hợp (3g)

Cách chế biến:

• Các nguyên liệu được cân đúng lượng như trên, rồi được trộn lẫn với nhau.
• Cho vào nồi với lượng nước gần ngập nồi. Đun đến khi lượng nước còn khoảng 200ml thì cho ra cốc.
• Uống đều đặn một cốc vào mỗi buổi sáng và chiều.

Các bài thuốc ở trên có tác dụng điều trị cả căn nguyên và triệu chứng. Tuy nhiên, phải sử dụng thời gian dài thì mới biểu hiện kết quả. Trong trường hợp người bệnh còn phải uống các thuốc khác, tốt nhất nên xin tư vấn của bác sĩ về việc phối hợp thuốc Tây y với thuốc Đông y trong điều trị bệnh.

Mẹo điều trị tại nhà hiệu quả

Các trường hợp viêm mũi xoang cấp nhẹ, người bệnh không nhất thiết phải sử dụng các biện pháp dùng thuốc. Thay vào đó, có thể sử dụng các biện pháp điều trị trong dân gian để khiến bệnh nhanh khỏi.

Tuy vậy, đây cũng chỉ là các mẹo truyền miệng trong cuộc sống hằng ngày. Hiện nay chưa có đầy đủ các tài liệu chứng minh tính khoa học của chúng. Vì vậy, người bệnh chỉ nên dùng các mẹo như một biện pháp bổ sung khi điều trị bằng Tây y hoặc Đông y, để tăng hiệu quả trị bệnh.

Dưới đây là một số mẹo có hiệu quả tốt nhất:

Pha nước muối

Nước muối là loại nước rẻ tiền nhưng có tác dụng rất tốt trong việc điều trị viêm nhiễm, diệt khuẩn. Khi sử dụng cho người bệnh viêm mũi xoang cấp, nước muối không chỉ làm các dịch nhầy sạch hơn, giảm hiện tượng nghẹt mũi.

Cách làm:

• Dùng nước muối sinh lý 0,9% bán ở các hiệu thuốc. Hoặc tự pha thành nước muối với tỷ lệ nước – muối là 3:1.
• Bịt một bên mũi (bên không bị tắc nghẽn) và cúi mặt xuống chậu nước muối.
• Cố gắng hít mạnh để nước muối tràn vào bên mũi bị tắc, và làm lưu thông khu vực này. Khi nước tràn vào trong họng, cần giữ một lúc rồi nhổ ra. Lúc này các mủ, các dịch nhầy đã được trôi theo nước muối sinh lý.
• Thực hiện lặp lại động tác này ngay sau khi đánh răng vào buổi sáng và tối.

Dùng hỗn hợp tỏi – mật ong

Cả hai nguyên liệu sử dụng ở đây đều được biết đến với tác dụng sát khuẩn tốt. Do đó, hỗn hợp này được sử dụng rất nhiều trong các trường hợp nhiễm khuẩn như viêm mũi xoang cấp.

Cách làm:

• Bóc vỏ tỏi rồi đập dập. Phần tỏi thu được cần được giã nhuyễn bằng chày và cối.
• Lấy nước tỏi ở trên cho vào lọ. Thêm mật ong vào lọ với tỉ lệ tỏi – mật ong là 1:1.
• Trước khi thực hiện rửa mũi bằng nước muối 0,9%.
• Dùng một chiếc tăm bông bôi hỗn hợp mật ong – tỏi rồi cho vào hốc mũi trong khoảng 45 – 60 phút.
• Chỉ nên áp dụng 2 lần một tuần để thu được kết quả tốt nhất.

Các cách phòng chống bệnh viêm mũi xoang cấp hiệu quả

Mặc dù viêm mũi xoang cấp là một bệnh lý khá nguy hiểm nhưng người bệnh không nên quá lo ngại. Bạn hoàn toàn có thể phòng chống được căn bệnh này chỉ bằng cách tuân thủ các lưu ý đơn giản sau:

• Nếu mắc các bệnh liên quan đến đường hô hấp hoặc bệnh lý tai – mũi – họng, cần điều trị triệt để. Tránh trường hợp bệnh lan sang vùng xoang và gây viêm.
• Thường xuyên vệ sinh mũi. Nên sử dụng nước muối sinh lý hoặc các dung dịch rửa mũi được cấp phép. Điều này làm hạn chế tình trạng bẩn và tắc nghẽn mũi.
• Khi ngủ nên kê cao gối. Điều này khiến các xoang cao hơn phần khác, làm không khí lưu thông tốt hơn.

• Nên ăn các loại thực phẩm có tính diệt khuẩn cao như tỏi, gừng, nghệ…
• Cần tránh sử dụng các chất kích thích, các loại đồ uống có cồn và các sản phẩm dễ gây dị ứng như hạnh nhân, trứng,…
• Không uống nước đá nhiều vì làm tình trạng viêm thêm nghiêm trọng.
• Nên uống nhiều nước, tốt nhất là cung cấp khoảng 2 lít nước mỗi ngày. Bên cạnh nước lọc, có thể bổ sung thêm nước từ các nguồn khác, như nước ép trái cây, nước canh,… Nước trong cơ thể có nhiều sẽ làm loãng các dịch nhầy, làm hạn chế tình trạng tắc nghẽn đường thở.
• Khi ra nơi công cộng, cần đeo khẩu trang che kín mũi. Điều này giúp bảo vệ đường hô hấp khỏi khói bụi và không khí ô nhiễm.
• Không nên ở gần nơi có người hút thuốc. Hút thuốc lá thụ động cũng khiến tình trạng viêm xoang của người bệnh thêm nghiêm trọng.
• Vào mùa hè nên bật quạt, để không khí trong phòng lưu thông. Vào mùa đông gió lạnh thì nên mặc ấm, tránh hàn xâm nhập vào người. Nếu nhà quá khô thì sử dụng máy tạo độ ẩm.

Trên đây là các thông tin liên quan đến bệnh lý viêm mũi xoang cấp. Qua đó đã cung cấp cho bạn đọc nguyên nhân gây bệnh cũng như các biện pháp để phòng tránh và điều trị bệnh. Điều trị kịp thời là nhân tố quan trọng khiến tránh rơi vào tình trạng diễn biến xấu thành các biến chứng nguy hiểm.

Thông tin bổ ích

• Ung thư mũi: Tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
• Biến chứng viêm xoang: Cảnh báo quan trọng, đừng bỏ lỡ