Đau Dạ Dày Là Gì? Dấu Hiệu, Triệu Chứng & Cách Chữa Trị Hiệu Quả

Bệnh đau dạ dày là bệnh về đường tiêu hóa khá phổ biến và gây ra những triệu chứng như đau bụng, chướng hơi, khó tiêu, buồn nôn, đau thượng vị. Cùng tìm hiểu kỹ hơn về nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách điều trị bệnh hiệu quả thông qua bài viết ngay sau đây.

Bệnh đau dạ dày là bệnh gì?

Bệnh dạ dày hay bệnh đau bao tử (tên tiếng anh là Stomachache) là bệnh lý khá dễ gặp trong cuộc sống ngày nay. Bệnh gây ra nhiều đau đớn và khó chịu cho người bệnh với những triệu chứng như chướng bụng, đầy hơi, khó tiêu, buồn nôn,… Vậy đau bao tử là gì?

Đau bao tử hay đau dạ dày là tình trạng dạ dày của người bệnh bị tổn thương do viêm loét. Khi bị đau nhức, người bệnh sẽ thấy những cơn đau âm ỉ xuất hiện và gây ra cảm giác khó chịu. Cơn đau có thể xuất hiện ngay cả khi người bệnh quá no hoặc quá đói.

Bệnh có thể xuất hiện ở mọi đối tượng và ở Việt Nam, có đến 7% dân số mắc phải tình trạng này. Về lâu dài, tình trạng đau dạ dày có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống cũng như sức khỏe của người bệnh. Một số trường hợp có thể bị ảnh hưởng sinh lý và khiến hạnh phúc gia đình tan vỡ.

Vị trí đau dạ dày

Đau dạ dày thường không ở một vị trí nhất định mà sẽ xảy ra ở nhiều vị trí khác nhau. Mỗi vị trí đau sẽ có những triệu chứng và mức độ đau khác nhau. Thông thường, 3 vị trí đau dạ dày phổ biến nhất gồm:

• Đau vùng thượng vị: Thượng vị nằm ở vị trí trên rốn và dưới xương ức. Cơn đau vị trí này thường dữ dội hoặc đôi khi sẽ âm ỉ kéo dài. Một số trường hợp sẽ đau lan sang vùng ngực và phía sau lưng.
• Đau vùng bụng giữa: Khu vực này có nhiều bộ phận, cơ quan nội tạng nên người bệnh thường bị nhầm đau bao tử với những bệnh lý khác. Những cơn đau âm ỉ hoặc quặn thắt có thể lan sang vùng bụng bên phải và gây khó chịu cho người bệnh. Người bệnh sẽ thấy buồn nôn, khó tiêu, ợ chua, đầy bụng,…
• Đau bụng dưới bên phải: Người bệnh thường đau khi đói và khi ăn vào cảm giác sẽ đỡ hơn nhưng vẫn gây tức bụng. Một số bệnh nhân có thể bị nóng bụng, khó tiêu, đầy hơi,…

Nguyên nhân đau dạ dày

Theo nhiều nghiên cứu, đau dạ dày do nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên. Một số nguyên nhân gây bệnh phổ biến có thể kể đến như:

Do vi sinh vật

Có nhiều vi khuẩn, nấm gây bệnh làm xuất hiện tình trạng viêm loét dạ dày và xuất huyết. Trong đó, vi khuẩn HP là loại khá phổ biến gây nên bệnh đau dạ dày.

Tuy nhiên một số trường hợp bị nhiễm vi khuẩn HP nhưng không bị viêm loét dạ dày (khoảng 20%).

Thói quen ăn uống

Chế độ ăn uống không khoa học cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng đau bao tử. Những người bỏ bữa sáng, ăn quá khuya, nhai không kỹ, ăn thực phẩm chưa nấu chín, dùng nhiều đồ có cồn, hút thuốc lá,… đều có nguy cơ mắc bệnh.

Bất dung nạp gluten

Đây là một loại protein được tìm thấy nhiều trong lúa mì. Tuy nhiên một số người không có khả năng hấp thụ chất này và gây rối loạn hoạt động của dạ dày.

Nếu người bệnh bị đau dạ dày do bất dung nạp gluten thì cơn đau sẽ xuất hiện với những triệu chứng từ nhẹ đến nặng và gây đầy bụng, chướng hơi, mệt mỏi.

Do tâm lý

Người làm trong môi trường quá áp lực, thường xuyên căng thẳng, stress sẽ có nguy cơ bị đau dạ dày cao hơn những người khác.

Tâm lý căng thẳng khiến dạ dày bị co bóp và tiết ra các chất dịch. Điều này làm mất căng bằng độ pH, dạ dày bị bào mòn và gây ra tình trạng viêm loét.

Bệnh ung thư, bệnh về tuyến giáp

Đau dạ dày cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh ung thư dạ dày, túi mật hoặc tuyến tụy. Nếu nguyên nhân là do ung thư, cơn đau sẽ xuất hiện ở giai đoạn cuối và kèm triệu chứng sụt cân, chán ăn, đi ngoài ra máu,…

Ngoài ra, người bị bệnh về tuyến giáp cũng có nguy cơ đau dạ dày. Nguyên nhân là do tuyến giáp chịu trách nhiệm sản xuất hormone chi phối chức năng đường tiêu hóa. Khi hàm lượng hormone sản sinh quá ít sẽ ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa và xuất hiện những cơn đau dạ dày.

Một số nguyên nhân khác

Một số nguyên nhân đau dạ dày khác có thể kể đến như:

• Tác dụng phụ của thuốc Tây: Các thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau,… nếu dùng không đúng cách có thể khiến bạn gặp phải tác dụng phụ đau dạ dày.
• Ngộ độc thực phẩm.
• Tác động từ việc xạ trị, hóa trị.
• Mắc hội chứng ruột kích thích hoặc viêm tắc ruột.

Triệu chứng đau dạ dày

Dấu hiệu đau dạ dày thường khá đa dạng và không giống nhau giữa các người bệnh. Người bệnh có thể nhận biết những triệu chứng đau bao tử sau đây:

• Đau bụng: Đây là dấu hiệu đau bao tử rõ rệt nhất. Cơn đau thường xuất hiện ở vùng thượng vị, vùng bụng giữa hoặc phía dưới bên trái. Những cơn đau thường âm ỉ hoặc xảy ra dữ dội. Nếu đau dạ dày càng nặng thì tần suất cũng như mức độ đau cũng tăng lên.
• Khó tiêu, bụng ậm ạch: Khi bị bệnh, biểu hiện của đau dạ dày có thể thấy được là tình trạng khó tiêu, bụng âm ỉ, ậm ạch do chức năng tiêu hóa bị ảnh hưởng, thức ăn khó tiêu hóa.
• Nôn hoặc buồn nôn: Buồn nôn hoặc nôn cũng là cách nhận biết đau dạ dày. Khi thức ăn không được tiêu hóa hết sẽ đi cùng dịch vị trào ngược lên thực quản và gây buồn nôn. Ngoài ra, một số trường hợp còn bị nôn ói ngay khi vừa ăn xong.
• Ợ chua: Triệu chứng của đau bao tử tiếp theo là ợ hơi, ợ chua. Đồ ăn bị tồn đọng quá lâu ở dạ dày sẽ sinh ra nhiều khí hơi và kích thích dạ dày sản sinh ra nhiều axit hơn.
• Sụt cân: Một số người bệnh sẽ bị sụt cân do bệnh dạ dày cản trở khả năng hấp thu dinh dưỡng và khiến người bệnh chán ăn.

• Nôn ra máu, đi ngoài phân đen: Đây là triệu chứng đau bao tử nặng người bệnh cần lưu ý. Lúc này những tổn thương đã ăn sâu vào thành mạch khiến máu thoát ra ống tiêu hóa, trộn lẫn thức ăn và làm phân có màu đen kèm mùi khó chịu.
• Sốt: Tình trạng xảy ra khi bệnh nhân bị đau dạ dày nhiễm khuẩn.

Bệnh có nguy hiểm không và khi nào cần gặp bác sĩ?

Đau dạ dày được chia thành 2 giai đoạn là đau dạ dày cấp tính và đau dạ dày mãn tính. Ở giai đoạn cấp tính, bệnh gây ra những triệu chứng đột ngột và có thể điều trị sau vài tuần. Nhưng nếu bệnh mãn tính thì sẽ gây ra những cơn đau với tần suất dày đặc và nghiêm trọng, khó điều trị hơn.

Bệnh đau dạ dày có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời như:

• Xuất huyết dạ dày: Đây là biến chứng nguy hiểm và gây chảy máu niêm mạc dạ dày, khiến bệnh nhân nôn ra máu và gây tử vong nếu không xử lý sớm.
• Thủng dạ dày: Khiến bao tử bị vỡ, xuất hiện lỗ nhỏ khiến bệnh nhân mệt mỏi, mất sức. Trường hợp này cần được can thiệp xử lý sớm để không gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh.
• Ung thư dạ dày: Bệnh có nguy cơ tử vong cao và khiến người bệnh mệt mỏi, ảnh hưởng sức khỏe, tốn kém chi phí điều trị.

Khi nhận thấy những dấu hiệu người bệnh chủ động theo dõi và đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt, tránh gây nguy hại cho sức khỏe. Ngoài ra, người bệnh cũng nên gặp bác sĩ nếu có những triệu chứng sau đây:

• Nôn mửa kéo dài suốt 12 giờ.
• Đau dữ dội vùng thượng vị và kèm sốt cao.
• Đi ngoài ra máu.
• Đau dạ dày khi mang bầu.
• Cơ thể mất nước và sụt cân.

Phương pháp chẩn đoán bệnh đau bao tử

Để xác định chính xác mức độ đau bao tử, bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng qua tiền sử bệnh lý và vị trí đau của người bệnh. Ngoài ra, một số xét nghiệm, siêu âm cũng có thể được thực hiện để đánh giá chính xác tình trạng bệnh.

• Nội soi: Đây là thủ thuật an toàn và khá phổ biến trong chẩn đoán bệnh về dạ dày. Nhưng kỹ thuật này cũng có thể gây chảy máu, nhiễm trùng hoặc sốc phản vệ.

• Chụp X Quang: Chụp X Quang giúp làm rõ nét hình ảnh dạ dày và tìm được khối u dạ dày, nếp xoắn dạ dày,…
• Xét nghiệm tìm vi khuẩn HP: Được thực hiện bằng cách kiểm tra hơi thở hoặc kiểm tra phân nhằm xác định được trong dạ dày bệnh nhân có vi khuẩn HP hay không.
• Xét nghiệm máu: Mục đích chính là tìm kháng thể của vi khuẩn HP. Nếu chúng tồn tại nghĩa là người bệnh bị đau dạ dày do HP.
• Siêu âm: Thông qua siêu âm, bác sĩ sẽ thu được hình ảnh chi tiết trong dạ dày cũng như những cơ quan lân cận để phát hiện những triệu chứng bất thường.
• Chụp MRI: Dùng sóng từ trường và sóng radio để thu về những hình ảnh chi tiết, đánh giá được mức độ tổn thương của dạ dày.
• Chụp CT: Dùng tia X để tạo những những hình ảnh là lát cắt. Qua đó chẩn đoán được mức độ tổn thương cũng như sự xuất hiện của khối u, túi thừa trong dạ dày (nếu có).

Cách chữa bệnh đau dạ dày an toàn, hiệu quả hiện nay

Sau khi áp dụng những kỹ thuật giúp chẩn đoán bệnh, người bệnh đã biết được tình trạng, mức độ đau dạ dày của mình. Từ đó có thể áp dụng những phương pháp chữa bệnh như sau:

Dùng thuốc Tây y

Bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh dùng một số thuốc Tây y phù hợp với cơ địa cũng như tình trạng sức khỏe của người bệnh. Cụ thể:

• Thuốc giảm đau: Dùng cho những bệnh nhân bị đau dạ dày có mức độ trung bình đến nặng. Các thuốc gồm có: Thuốc Aspirin, thuốc Acetaminophen, thuốc Ibuprofen,…
• Thuốc trị đầy hơi, ợ chua: Gồm những thuốc có chứa thành phần Simethicone.
• Thuốc kháng axit dạ dày: Giúp cải thiện triệu chứng ợ chua, ợ nóng và giảm những tổn thương do viêm loét dạ dày như: Lansoprazole, Omeprazole,…
• Thuốc chống nôn: Được dùng nhiều nhất là Pepto – Bismol.
• Các thuốc khác: Gồm thuốc tiêu chảy, thuốc nhuận tràng, thuốc chống co thắt dạ dày,…

Các loại thuốc này có thể giúp giảm những triệu chứng đau dạ dày nhanh chóng nhưng có thể tiềm ẩn tác dụng phụ nếu người bệnh dùng không đúng cách. Vậy nên người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ cũng như cân nhắc thật kỹ trước khi dùng thuốc.

Dùng Đông y chữa bệnh

Theo quan niệm của Đông y, đau dạ dày còn gọi là quản vị thống và có thể được điều trị bằng những thảo dược từ thiên nhiên. Một số bài thuốc người bệnh có thể tham khảo nếu đang bị đau dạ dày hành hạ gồm:

Bài thuốc trị can khí phạm vị

Dược liệu:

• 12g bạch thược.
• 8g sài hồ.
• 8g hương phụ.
• 8g chỉ xác.
• 8g xuyên khung.
• 4g chích thảo.

Cách dùng: Mỗi ngày sắc 1 thang và dùng trong ngày để đem lại hiệu quả.

Bài thuốc Đinh thù lý trung thang

Dược liệu:

• 12g ngô thù du
• 12g đinh hương.
• 12g can khương.
• 8g quan quế.
• 6g cam thảo.
• 6g sa sâm.

Cách dùng: Các dược liệu sắc cùng nước trong 30 – 45 phút rồi uống mỗi ngày 3 thang.

Bài thuốc Sơ can Bình vị tán

Đây là bài thuốc Đông y trị bệnh dạ dày được nghiên cứu bở Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc.

Dược liệu:

• Bố chính sâm.
• Bạch thược.
• Chè dây.
• Dạ cẩm.
• Ô tặc cốt.
• Cam thảo.
• Nghệ vàng.
• Kim ngân hoa.
• Bồ công anh.

Bài thuốc giúp điều trị dứt điểm bệnh đau dạ dày và giải độc, thanh nhiệt cho cơ thể, giúp bồi bổ thể trạng và nâng cao sức khỏe. Tùy vào tình trạng sức khỏe mỗi người bệnh và dược liệu có thể gia giảm tùy theo.

Áp dụng mẹo tại nhà chữa đau dạ dày

Ngoài việc dùng thuốc Tây y, thuốc Đông y, người bệnh cũng có thể áp dụng những mẹo tại nhà được ông cha ta lưu truyền từ xưa như:

Dùng lá mơ lông

Cách thực hiện:

• Lá mơ rửa sạch và ngâm cùng nước muối loãng trong khoảng 15 phút.
• Chờ ráo nước thì mang đi ép hoặc giã nát lấy nước cốt.
• Dùng nước vừa thu được uống trong ngày.

Dùng chuối xanh

Cách thực hiện:

• Chuối tiêu xanh rửa sạch và đem phơi hoặc sấy khô.
• Nghiền thành bột mịn và cho vào lọ hoặc hộp thủy tinh.
• Mỗi lần dùng 15g chuối xanh pha cùng nước ấm hoặc trộn với mật ăn để ăn.
• Dùng 1 – 2 lần mỗi ngày sẽ thấy đau dạ dày giảm hẳn.

Dùng nghệ tươi và mật ong

Cách thực hiện:

• Nghệ tươi rửa sạch và gọt vỏ, giã lấy nước cốt.
• Dùng 3 thìa nước cốt nghệ tươi mới giã trộn đều với 100ml nước ấm cùng 2 thìa mật ong.
• Dùng hỗn hợp trên ăn sau bữa ăn 30 phút.

Một số cách làm khác

Ngoài những mẹo trên, người bệnh có thể áp dụng một số cách khác để giảm triệu chứng đau dạ dày như:

• Chườm ấm.
• Massage bụng theo chiều kim đồng hồ để giảm đau, kích thích tiêu hóa.
• Hít thở sâu bằng mũi, thở ra bằng miệng để giảm cơ thắt.
• Tắm bằng nước ấm.

Những phương pháp chỉ nên áp dụng với những trường hợp bị đau dạ dày thể nhẹ và không thể thay thế cho phác đồ điều trị của chuyên gia, bác sĩ.

Thực phẩm nên ăn và nên kiêng cho người đau dạ dày

Dạ dày là cơ quan quan trọng.. Đây là nơi diễn ra quá trình nghiền thức ăn, tác động đến chức năng hấp thụ dinh dưỡng của cơ thể. Vậy nên khi bị đau dạ dày, người bệnh cần có chế độ ăn uống khoa học và hợp lý, cụ thể:

Thực phẩm nên ăn:

• Gừng giúp giảm đau dạ dày và chống buồn nôn.
• Ăn táo kích thích tiêu hóa.
• Ăn bánh mì nướng.
• Ăn chuối.
• Ăn cơm trắng để bảo vệ niêm mạc dạ dày.
• Ăn đu đủ tốt cho dạ dày.
• Ăn bột yến mạch.
• Nghệ vàng tốt cho dạ dày.
• Bổ sung nhiều nước.

Thực phẩm nên kiêng:

• Sữa, chế phẩm từ sữa vì gây đầy bụng, khó tiêu.
• Đồ chiên xào nhiều dầu mỡ không tốt cho dạ dày.
• Kiêng ăn đồ cay.
• Không ăn đồ sống.
• Hạn chế ăn đường, uống bia rượu.

Phòng tránh bệnh

Để ngăn ngừa nguy cơ bị đau dạ dày, bạn nên có lối sống khoa học thông qua những nguyên tắc sau:

• Luôn ăn đủ bữa, đúng giờ, ăn chín uống sôi, nhai kỹ. Không ăn đêm và ăn đồ ăn nhanh, đồ quá mặn, quá chua.
• Bỏ thuốc lá để tránh ảnh hưởng đến dạ dày.
• Không dùng thuốc Tây bừa bãi vì không tốt cho dạ dày.
• Giảm cân nếu bạn bị béo phì và béo phì có thể gây trào ngược dạ dày và dẫn đến đau dạ dày.
• Kiểm soát căng thẳng, tránh stress và duy trì tâm lý thoải mái, tránh áp lực lên dạ dày.

Bệnh đau dạ dày có thể gây ra nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng bạn hoàn toàn có thể phòng tránh được nếu như có lối sống khoa học. Nếu phát hiện những dấu hiệu của bệnh đừng chủ quan mà hãy đi khám ngay để được tư vấn điều trị bệnh sớm, tránh biến chứng nguy hiểm.