Viêm họng hạt mãn tính: Biểu hiện và cách chữa dứt điểm

Viêm họng hạt mãn tính xuất hiện khi viêm họng cấp tái phát nhiều lần mà không được điều trị dứt điểm. Bệnh khó chữa trị, dễ tái phát và có nguy cơ tiến triển thành biến chứng nghiêm trọng nếu không có biện pháp kiểm soát phù hợp.

Viêm họng hạt mãn tính là gì?

Trước khi đi vào tìm hiểu các biện pháp điều trị, việc đầu tiên người bệnh cần làm là phải tìm hiểu rõ viêm họng hạt mãn tính là gì? Điều này giúp người bệnh có cái nhìn chính xác về bệnh, tránh hoang mang, lo lắng dẫn đến điều trị nóng vội, sai phương pháp.

Đây là một dạng quá phát của viêm họng mãn tính và kéo dài trên 3 tuần. Bệnh xuất hiện do viêm nhiễm kéo dài và lặp đi lặp lại khiến tế bào lympho hoạt động quá độ. Lâu ngày, tế bào lympho bị biến đổi và bắt đầu phình to tạo thành các hạt có kích thước khác nhau bám quanh thành họng.

Do các hạt trồi lên khỏi niêm mạc họng nên sẽ tạo ma sát lớn khi người bệnh nuốt xuống. Đây là lý do khiến người bệnh viêm họng hạt mãn tính cảm thấy đau rát họng mỗi khi ăn hoặc nuốt nước bọt.

Căn bệnh này có thể thể xảy ra ở mọi đối tượng. Tuy nhiên, những người có cơ địa yếu như: người già, trẻ nhỏ, người suy giảm miễn dịch,… sẽ dễ mắc bệnh hơn. Ngoài ra, thời tiết giao mùa cũng là yếu tố nguy cơ khiến cho bệnh dễ bùng phát.

Phát hiện bệnh sớm và xác định rõ nguyên nhân sẽ giúp cho việc điều trị bệnh chính xác và hiệu quả hơn. Vậy nên, ngay khi thấy dấu hiệu bất thường, người bị viêm họng hạt nên chủ động đến bệnh viện hoặc phòng khám để được kiểm tra và làm các xét nghiệm cần thiết.

Dấu hiệu nhận biết viêm họng hạt

Viêm họng hạt mãn tính biểu hiện tương tự như viêm họng thông thường. Tuy nhiên, mức độ của triệu chứng nặng hơn và ít đáp ứng với thuốc điều trị. Người bệnh có thể nhận thấy cơ thể xuất hiện các triệu chứng dưới đây sau khoảng 2 – 5 ngày ủ bệnh:

• Đau rát cổ họng, khó nuốt: Đây là dấu hiệu đầu tiên người bệnh có thể cảm nhận thấy. Niêm mạc họng mỏng hơn, sưng đỏ do viêm nhiễm phù nề khiến người bệnh bị đau khi có phản xạ nuốt.
• Hạt đỏ bám quanh thành họng: Đây là biểu hiện đặc trưng của viêm họng hạt do các hạt lympho bị tăng sinh. Kích thước hạt có thể dao động từ bằng đầu kim cho đến hạt ngô. Hạt càng to thì triệu chứng đau, ngứa, khó chịu tại vùng họng càng rõ rệt.
• Ho: Ban đầu, ho viêm họng hạt là ho khan, sau đó, chuyển dần sang ho đờm theo tiến triển của bệnh. Lượng đờm nhiều hay ít, màu trắng lỏng hay đặc quánh, vàng, xanh phụ thuộc vào mức độ tổn thương tại họng.
• Ngứa họng: Tình trạng viêm nhiễm vùng họng kéo dài khiến người bệnh bị sốt và ho liên tục. Điều này khiến cổ họng bị khô, sưng tấy, phù nề gây cảm giác vướng víu, ngứa họng. Triệu chứng rõ hơn khi các hạt bám quanh họng phát triển lớn hơn.
• Sốt cao: Sốt là phản xạ của cơ thể xuất hiện khi cơ thể bị viêm nhiễm. Nhiệt độ tăng cao giúp kích thích hệ miễn dịch hoạt động mạnh mẽ hơn làm tăng cường khả năng tiêu diệt vi khuẩn, virus. Tuy nhiên, sốt cao liên tục khiến cơ thể mất nước, mất điện giải và gặp nguy hiểm nếu không được hạ sốt kịp thời.

Nguyên nhân gây bệnh

Căn bệnh này có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là các yếu tố gây bệnh phổ biến ở đa số người bệnh:

• Viêm xoang mãn tính: Dịch viêm từ các hốc xoang chảy xuống thành sau họng kéo theo vi khuẩn và các yếu tố gây hại cho niêm mạc họng. Bên cạnh đó, dịch viêm cũng tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus bám dính ở họng qua hoạt động hô hấp hay ăn uống. Đây là nguyên nhân khiến bệnh nhân viêm xoang thường bị bệnh.
• Viêm họng hạt amidan có can thiệp phẫu thuật: Amidan thực chất là một tổ chức miễn dịch của cơ thể có vai trò bảo vệ khi họng bị vi khuẩn, virus tấn công. Vậy nên, ở người bệnh đã bị cắt amidan, các tế bào lympho phải tăng công suất hoạt động để bù đắp lại phần đã mất. Đây là lý do khiến tế bào lympho dễ bị quá sản và hình thành các hạt trong cổ họng.
• Vệ sinh cá nhân kém: Những người ít vệ sinh răng miệng hoặc vệ sinh không đúng cách dễ mắc các bệnh viêm hầu họng tái phát nhiều lần. Quá trình này trực tiếp gây ra viêm họng hạt mãn tính.
• Môi trường sống và làm việc bị ô nhiễm: Thường xuyên tiếp xúc với khói, bụi, khí thải hoặc bụi công nghiệp khiến đường hô hấp dễ bị tổn thương. Đây là một trong những điều kiện lý tưởng để viêm họng mãn tính xuất hiện.
• Bệnh tiêu hóa: Rất ít người biết rằng một số bệnh tiêu hóa cũng có thể gây viêm họng hạt mãn tính. Mọi người cần thận trọng khi đang mắc các bệnh: trào ngược dạ dày thực quản, hội chứng ruột kích thích, viêm gan, suy gan,…
• Nguyên nhân khác: Nhóm nguyên này chủ yếu xuất phát từ thói quen sinh hoạt hoặc những tai nạn bất thường xảy ra ở vùng họng như: nghiện rượu, bia, thuốc lá, chấn thương hầu họng, mắc dị vật tại họng, công việc cần phải nói nhiều,…

Việc xác định được nguyên nhân gây bệnh sẽ giúp bác sĩ định hướng chính xác phác đồ điều trị viêm họng hạt mãn tính và chăm sóc cho bệnh nhân. Do đó, hãy thông báo cho bác sĩ tất cả những yếu tố nguy cơ mà bạn đang gặp phải khi mắc phải căn bệnh hô hấp mạn này.

Viêm họng hạt mãn tính có nguy hiểm không?

Viêm họng hạt mãn tính khó điều trị và có thể gây nguy hiểm cho người bệnh nếu không được chữa trị hoặc điều trị sai cách. Những nguy cơ mà người bệnh có thể phải đối diện bao gồm:

• Áp xe cổ họng: Tình trạng này khiến người bệnh bị sốt cao liên tục, tim đập nhanh, thiểu niệu, suy nhược cơ thể. Bên cạnh đó, các cơn đau dữ dội xuất hiện ở họng xuyên nhói lên tai. Người bệnh gặp khó khăn khi nuốt, há miệng. Áp xe họng có thể lan sang cơ hàm gây khít hàm và khó thở.
• Viêm đường hô hấp mở rộng: Dịch viêm tại họng kèm theo vi khuẩn, virus có thể lan rộng đến các cơ quan, bộ phận xung quanh và gây ra các bệnh như: viêm tai giữa, viêm xoang, viêm phổi, viêm phế quản, viêm tấy amidan…
• Tổn thương cơ quan khác: Sau một loạt các tác động và hệ lụy trên đường hô hấp, người bệnh viêm họng hạt mãn tính còn đối diện với một số bệnh nguy hiểm như: viêm khớp, thấp tim, viêm cầu thận cấp,…
• Ung thư vòm họng: Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của viêm họng hạt mãn tính. Sự tăng sản quá mức của tế bào lympho và tổn thương tái phát nhiều lần khiến niêm mạc họng bị biến đổi làm hình thành các khối u. Ung thư vòm họng khiến người bệnh gặp phải cơn đau dữ dội, ho ra máu, mất tiếng và tử vong nếu không điều trị kịp thời.

Cách điều trị bệnh viêm họng hạt mãn tính hiệu quả nhất hiện nay

Để điều trị viêm họng hạt sẽ có nhiều phương pháp khác nhau như cách trị bệnh tại nhà, phương pháp đông y, tây y, phẫu thuật. Tuy nhiên trong trường hợp bị viêm mãn tính điều trị bằng các mẹo dân gian tại nhà thường không có tác dụng.

Vì vậy Tây y, đông y chính là 2 phương pháp chủ đạo được bác sĩ, lương y lựa chọn để chữa trị.

Điều trị bằng Tây y

Đặc điểm của Tây y là tạo ra tác động trực tiếp vào cơ chế bệnh nhằm kiểm soát nhanh triệu chứng hoặc loại bỏ nguyên nhân gây bệnh. Tùy từng đối tượng bị viêm họng mãn tính mà bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân uống thuốc điều trị, áp dụng thủ thuật xâm lấn hay phối hợp cả hai.

Đơn thuốc Tây trị viêm họng hạt mãn tính

Một phác đồ thuốc chữa viêm họng hạt mãn tính thường gồm có:

• Kháng sinh: Đây là thuốc có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn trong trường hợp viêm họng hạt do nhiễm khuẩn. Các nhóm kháng sinh được dùng phổ biến nhất là beta-lactam và Macrolid. Bệnh nhân không sử dụng kháng sinh điều trị nếu không có nhiễm khuẩn.
• Giảm đau, hạ sốt: Phổ biến nhất là thuốc chứa thành phần Paracetamol (hay Acetaminophen). Thuốc giúp cắt cơn sốt nhanh và giảm các cơn đau từ nhẹ đến vừa. Trường hợp dị ứng với paracetamol, bệnh nhân có thể sử dụng nhóm thuốc NSAIDs để thay thế như: Aspirin, Ibuprofen, Diclofenac,…
• Chống viêm: Tùy mức độ viêm nhiễm mà bác sĩ sẽ kê cho bệnh nhân uống thuốc chống viêm nhóm NSAIDs hoặc Corticoid. Thuốc giúp giảm nhanh triệu chứng đau, sưng, đỏ, nóng, ngứa ngáy vùng họng.
• Nước súc miệng: Trong thời gian điều trị viêm họng hạt mãn tính, người bệnh có thể được chỉ định một số nước súc miệng chuyên dụng giúp kháng khuẩn, giảm viêm. Đa số các nước súc miệng này giúp làm sạch họng nhanh và giảm cảm giác đau rát ở họng.
• Thuốc khác: Dựa trên các triệu chứng người bệnh đang gặp phải, bác sĩ có thể kê thêm các thuốc như: thuốc giảm ho, thuốc co mạch, thuốc tiêu đờm, thuốc long đờm, thuốc giảm dị ứng,…

Việc sử dụng thuốc Tây trong điều trị viêm họng hạt mãn tính cần rất thận trọng. Người bệnh có thể đối diện với nguy cơ như: kháng thuốc, bội nhiễm, giảm miễn dịch, dị ứng, kích ứng,… nếu sử dụng sai thuốc hoặc không đúng cách. Do đó, hãy tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho bạn.

Thủ thuật xâm lấn điều trị viêm họng hạt mãn tính

Phương pháp đốt hạt được chỉ định khi các hạt trên thành họng có kích thước lớn gây đau đớn hoặc cản trở việc ăn uống của người bệnh. Tùy theo tình trạng và điều kiện của bệnh nhân, bác sĩ có thể lựa chọn một trong số phương pháp dưới đây:

• Đốt hạt bằng điện lạnh.
• Đốt hạt bằng tia laser.
• Đốt hạt bằng hóa chất.

Ưu điểm của phương pháp này làm giảm nhanh triệu chứng. Tuy nhiên, đây là phương pháp điều trị không dứt điểm, bệnh dễ tái phát và không thể áp dụng quá nhiều lần để tránh tổn thương họng.

Thuốc Đông y chữa viêm họng hạt mãn tính

Điều trị bằng Đông y là phương pháp được nhiều người bệnh viêm họng hạt mãn tính lựa chọn bởi độ an toàn khi dùng kéo dài. Trong Đông y, viêm họng được xếp vào chứng Hầu tý. Bệnh thường xuất hiện do ngoại cảm phong hàn kết hợp cùng đàm nhiệt trong cơ thể gây ra. Đàm nhiệt tích tụ lâu ngày khiến phế âm tổn thương, tỳ vị hư nhược, dương thận hư suy gây viêm họng hạt mãn tính.

Để điều trị bệnh, các bài thuốc Đông y cần đáp ứng được các tác dụng bao gồm:

• Bồi chính khí, hòa âm dương.
• Bồi bổ và phục hồi tạng phủ suy nhược.
• Thanh nhiệt, tiêu viêm, giải trừ đàm độc.

Dựa trên các tác dụng cần thiết, nhiều thảo dược được ứng dụng thành các mẹo trị viêm họng hạt mãn tính như:

• Cát cánh: Cát cánh có vị cay, tính ấm quy vào kinh phế giúp khử đàm, tuyên phế, chỉ khái, đề phế khí, bài nùng. Cát cánh được chỉ định trong các bài thuốc trị đau tức ngực sườn, ho ra máu, đau họng, phế ung. Liều dùng thông thường của cát cánh dao động trong khoảng 4 – 12g. Để trị viêm họng mãn tính, cát cánh thường được phối hợp với cam thảo, tán thành bột hoặc sắc lấy nước uống.
• Xạ can: Là thảo dược có vị đắng, tính bình quy vào 2 kinh: Can và phế. Xạ can có tác dụng thông trừ tà khí ở phế, giải độc, thanh hỏa. Nghiên cứu của y học hiện đại cũng cho thấy cao xạ can có tác dụng ức chế các loại virus trong đường hô hấp. Nước sắc xạ can giúp tăng hô hấp, đào thải đờm đồng thời kháng viêm và ức chế một số vi khuẩn như: liên cầu, bạch hầu, khuẩn thương hàn, cầu khuẩn,… Nhờ các tác dụng trên, xạ can được chỉ định trong trường hợp viêm họng mãn tính, họng sưng đau, khàn tiếng, nhiều đờm dãi. Để trị viêm họng hạt mãn tính, bạn lấy 20g xạ can sắc cùng 1,5 bát nước sạch. Sắc đến khi nước cạn một nửa thì chắt lấy lấy nước thuốc, thêm chút mật và uống trực tiếp.
• Tang bạch bì: Có vị ngọt, tính bình, quy vào kinh phế. Vị thuốc này có tác dụng thanh nhiệt, dịu cơn hen, lợi tiểu và chữa phù. Thử nghiệm hiện đại cho thấy, nước sắc tang bạch bì giúp hạ sốt, giảm đau, chống co giật và ức chế một số loại vi khuẩn. Để điều trị viêm họng hạt mãn tính, tang bạch bì thường được phối với vỏ rễ của cây ngô thù, sắc lấy nước uống khi đói.

Thuốc chữa viêm họng hạt mãn tính bằng thảo dược được lưu truyền và sử dụng phổ biến. Tuy nhiên, bài thuốc này thường chỉ giúp giảm nhẹ triệu chứng chứ không cho tác dụng toàn diện. Do đó, người bệnh nên đến gặp lương để thăm khám và kê đơn thuốc phù hợp.

Viêm họng hạt mãn tính ăn gì, kiêng gì và lời khuyên cho người bệnh

Chế độ dinh dưỡng cũng ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả điều trị viêm họng hạt mãn tính. Do đó, bệnh nhân cần xây dựng cho mình chế độ ăn uống khoa học, nên loại bỏ thực phẩm có hại và tăng cường thực phẩm có lợi với sức khỏe.

Thực phẩm tốt cho người viêm họng hạt mãn tính

Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến khích bệnh nhân viêm họng hạt mãn tính lựa chọn thực phẩm tươi sạch, giàu dưỡng chất và giúp giảm viêm nhiễm. Các nhóm thực phẩm nên ăn gồm có:

• Thực phẩm giàu protein: Nhóm thực phẩm này giúp tăng cường miễn dịch đồng thời cung cấp nguyên liệu cho quá trình tái tạo và phục hồi tổn thương. Các thực phẩm chứa protein cũng khá đa dạng như: thịt, cá, trứng, sữa, nấm, đậu,…
• Thực phẩm giàu kẽm: Kẽm là chất khoáng có tác dụng ức chế virus phát triển đồng thời tăng cường hoạt động trao đổi chất trong cơ thể. Bạn có thể bổ sung kẽm qua các thực phẩm như: nấm, củ cải, rau chân vịt, nghêu, sò, ốc, hến,…
• Thực phẩm nhiều vitamin: Vitamin giúp tăng miễn dịch, tăng phục hồi tổn thương và giảm viêm sưng hiệu quả. Rau củ quả là nhóm thực phẩm bổ sung Vitamin tốt nhất cho cơ thể. Bạn nên chọn ăn các loại trái cây chín mềm, dễ ăn và không gây tổn thương họng như: chuối, măng cụt, hồng xiêm, thanh long, cam, quýt, nho, đào,… Ngoài ra, các loại nước ép củ quả cũng rất giàu vitamin và dễ dàng sử dụng cho người viêm họng hạt mãn tính.
• Một số gia vị: Nhiều loại gia vị như: gừng, nghệ, tỏi, mật ong,… đã được chứng minh là có tác dụng kháng viêm hiệu quả. Vì thế, bạn có thể bổ sung thêm các gia vị này trong quá trình chế biến món ăn.

Bên cạnh đó, bệnh nhân cũng nên chú ý uống đủ nước mỗi ngày. Nước giúp làm mềm họng, giảm tình trạng mất nước từ đó cải thiện tốt chứng viêm họng.

Thực phẩm người viêm họng hạt thể mãn tính nên kiêng

Bên cạnh thực phẩm có lợi cho sức khỏe, người bệnh cũng nên chú ý loại bỏ các thực phẩm không tốt ra khỏi chế độ ăn của mình. Nhóm đồ ăn được chuyên gia khuyến cáo nên loại bỏ khỏi chế độ ăn của người viêm họng bao gồm:

• Thực phẩm nhiều dầu mỡ: Điển hình là các món chiên, xào, nướng,… Những món ăn này làm tăng bám dính tại thành họng giúp vi khuẩn tồn tại và phát triển tốt hơn. Ngoài ra, thực phẩm nhiều dầu mỡ cũng làm tăng tiết acid dạ dày và tăng nguy cơ trào ngược dịch tiêu hóa lên họng. Do đó, bệnh nhân nên hạn chế sử dụng các món ăn này trong bữa ăn hàng ngày.
• Đồ ăn nóng: Thực phẩm cay nóng có thể gây ra các kích ứng trực tiếp tại họng. Điều này khiến cho các triệu chứng như đau rát, khô, ngứa, sưng, phù nề,… trở nên nặng nề hơn.
• Đồ ăn quá ngọt: Thực phẩm nhiều đường là một trong những “chất xúc tác” khiến cho phản ứng viêm diễn ra mạnh mẽ hơn. Do đó, trong thời gian điều trị bệnh, người bệnh nên chủ động hạn chế thực phẩm này.
• Thực phẩm công nghiệp: Các đồ ăn, thức uống công nghiệp có sử dụng hóa chất, chất bảo quản, chất phụ gia không tốt cho sức khỏe. Vậy nên, tự chế biến thức ăn là lựa chọn hợp lý nhất trong quá trình trị bệnh.
• Thực phẩm khô cứng: Các món ăn như: cá khô, bánh mì khô, rau sống,… đều có thể gây cọ xát làm tổn thương niêm mạc họng khi nuốt xuống, bạn nên hạn chế ăn các món ăn này. Hoặc hãy làm mềm và nhai kỹ chúng trước nuốt xuống.
• Đồ lạnh: Các loại đồ ăn, thức uống mới được lấy trong tủ lạnh ra đều không phù hợp với bệnh nhân viêm họng hạt mãn tính. Thực phẩm này có thể làm tình trạng viêm nặng hơn khiến các triệu chứng trở nên dữ dội sau khi sử dụng.

Lời khuyên cho người bị viêm họng hạt mãn tính

Cùng với phác đồ điều trị từ bác sĩ, chế độ ăn uống trên, khi bị viêm họng hạt mãn tính người bệnh cần phải thay đổi một số thói quen hàng ngày để hỗ trợ quá trình điều trị đạt kết quả tốt nhất.

• Vệ sinh họng, răng miệng thường xuyên. Có thể tham khảo ý kiến chuyên gia để sử dụng các sản phẩm vệ sinh phù hợp.
• Bảo vệ vùng họng bằng cách giữ ấm đặc biệt là mùa đông, khi thời tiết giao mùa.
• Tránh việc la hét, nói liên tục trong nhiều giờ.
• Sử dụng khẩu trang, các thiết bị bảo hộ khi ra ngoài nhất là đến những nơi nhiều khói bụi, phòng thí nghiệm, nơi có nhiều hóa chất độc hại

Viêm họng hạt mãn tính là bệnh lý ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh. Tuy nhiên, bạn không nên vì thế mà quá lo lắng và áp dụng các biện pháp điều trị không rõ cơ sở. Hy vọng những chia sẻ trên đây giúp bạn có cái nhìn tổng quan và định hướng được cách trị viêm họng hạt mãn tính phù hợp nhất với mình.