Bệnh thoái hóa cột sống là gì? Nguyên nhân gây bệnh và cách điều trị dứt điểm như thế nào?

Thoái hóa cột sống là bệnh lý khá nguy hiểm và chiếm khoảng 10,41% người mắc bệnh về xương khớp. Bệnh gây ra khá nhiều ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống cũng như sức khỏe của người bệnh. Người bệnh nên sớm nhận biết được nguyên nhân, triệu chứng bệnh để từ đó có biện pháp chữa trị và phòng tránh phù hợp, kịp thời.

Thoái hóa cột sống là gì?

Bệnh thoái hóa cột sống tiếng Anh là Degenerative. Bệnh xảy ra khi sụn khớp bị biến đổi hình thái, đĩa đệm bị bào mòn. Ngoài ra, phần xương ở dưới sụn, màng dịch cũng bị ảnh hưởng khá nhiều. Bệnh có thể gây ra những cơn đau làm biến dạng cột sống và khiến bệnh nhân khó khăn trong vận động, di chuyển, tuy nhiên không có biểu hiện viêm.

Tại Việt Nam, cứ 10 người thì có tới 6 người bị thoái hóa cột sống. Trong đó, nữ giới là đối tượng dễ mắc bệnh hơn cả với khoảng 62%, nam giới chiếm 37%. Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng trong số những người bị thoái hóa cột sống, có đến 44% người có biểu hiện đau lưng và khoảng 30% bị đau cổ.

Phân loại bệnh

Căn cứ vào vị trí bị đau nhức, bệnh được chia thành 2 dạng là: Thoái hóa cột sống cổ và thoái hóa cột sống thắt lưng. Hai tình trạng này đều diễn biến chậm và gây ra nhiều hậu quả ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu không được xử lý đúng cách.

• Thoái hóa cột sống lưng: Thoái hóa cột sống thắt lưng gây thoái hóa ở các sụn khớp và đĩa đệm ở lưng. Điều này khiến xương có xu hướng phát triển lên đốt của gai xương, gây chèn ép mạch máu cũng như các cơ, dây thần kinh xung quanh và khiến người bệnh bị đau lưng. Cơn đau lưng có thể lan tay, chân, khiến người bệnh khó khăn hơn khi di chuyển, cầm nắm.
• Thoái hóa cột sống cổ: Thoái hóa đốt sống cổ là tình trạng đốt sống, đầu sụn, các tổ chức bao hoạt dịch bị hư hỏng, tổn thương và gây ra những đau nhức ở cổ, đặc biệt là khi cử động. Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ đốt sống nào, trong đó đốt C5, C6 và C7 là 3 đốt có nguy cơ cao nhất. Bệnh khiến người bệnh mất đi cảm giác, phản xạ kém hơn và gây ra nhiều ảnh hưởng đến chất lượng công việc, cuộc sống.

Nguyên nhân thoái hóa cột sống

Khi tuổi càng cao, cơ thể càng suy yếu và quá trình lão hóa sẽ làm các đốt sống yếu hơn, bị mất nước, mô sụn hao mòn. Điều này khiến nhiều người cao tuổi mắc bệnh. Tuy nhiên, thời gian gần đây những người khoảng 50 tuổi cũng có dấu hiệu mắc bệnh. Ngoài tuổi tác, bệnh thoái hóa đốt sống còn xảy ra bởi những nguyên nhân sau:

Do chấn thương

Những chấn thương do tai nạn giao thông, tai nạn lao động tại cột sống sẽ gây ra những tổn thương cho xương khớp, sụn,… Mặc dù bệnh có thể được xử lý nhưng ít nhiều sẽ để lại di chứng. Và đây cũng là nguyên nhân thúc đẩy quá trình hình thành bệnh thoái hóa cột sống.

Tính chất công việc

Những người ít vận động, người làm việc quá lâu trong một tư thế sẽ khiến đốt sống cổ, đốt sống lưng bị tổn thương. Ngoài ra, những người thường xuyên phải mang vác những đồ vật nặng, không được nghỉ ngơi trong thời gian dài cũng sẽ khiến quá trình lão hóa cột sống nhanh hơn, tăng nguy cơ mắc bệnh.

Thiếu dinh dưỡng

Khi bạn không bổ sung đủ dưỡng chất cho cơ thể, hàm lượng canxi bị thiếu hụt trầm trọng sẽ khiến xương yếu hơn và có nguy cơ mắc bệnh về xương khớp. Ngoài ra, thiếu vitamin cũng là một trong những nguyên nhân khiến cột sống nhanh chóng bị thoái hóa.

Thừa cân, béo phì

Người thừa cân, bị béo phì sẽ khiến cột sống chịu nhiều áp lực trong quá trình vận động, di chuyển và mắc bệnh. Vậy nên bạn cần có chế độ ăn uống hợp lý, kiểm soát cân nặng để tránh mắc bệnh.

Hút thuốc

Trong thuốc lá có nicotin, đây là chất có khả năng hấp thu canxi và vitamin D vào cơ thể. Dùng thuốc lá sẽ khiến canxi bị mất đi và không thể nuôi dưỡng xương khớp, đẩy nhanh quá trình thoái hóa ở lưng hay cổ.

Triệu chứng thoái hóa cột sống

Dấu hiệu thoái hóa cột sống tương đối đa dạng, tùy vào vị trí bị thoái hóa mà người bệnh sẽ nhận thấy những triệu chứng khác nhau. Trong đó bệnh thoái hóa đốt sống lưng và thoái hóa đốt sống cổ sẽ có những triệu chứng sau:

Thoái hóa đốt sống lưng

Bệnh thoái hóa cột sống lưng khá phổ biến và thường xuất hiện những triệu chứng như sau:

• Phần khớp liên đốt cột sống kém linh hoạt hơn, đặc biệt là khi mới ngủ dậy. Điều này khiến bệnh nhân khó xoay người, khó trở mình và đau nhức nếu cố thực hiện.
• Vùng cột sống đau âm ỉ trong thời gian dài, cơn đau tăng gấp đôi khi người bệnh vạn động mạnh. Khi nghỉ ngơi, bệnh sẽ thuyên giảm.
• Cơn đau nhức xảy ra dọc theo dây thần kinh tọa.
• Khi bệnh nặng, người bệnh có thể gặp phải tình trạng cong vẹo cột sống và cần đứng khom người để giảm đau.

Thoái hóa đốt sống cổ

Khác với thoái hóa đốt sống lưng, thoái hóa đốt sống cổ biểu hiện như sau:

• Cơn đau kéo dài âm ỉ, khó chịu, vùng cổ co cứng.  Cơn đau sẽ tăng lên khi người bệnh cúi đầu, xoay cổ, ngồi lâu một tư thế, ngửa cổ,…
• Cơn đau sẽ lan xuống một hoặc 2 tay. Tình trạng đau cũng có thể lan sang khu vực gáy, quanh khớp vai, gây đau nhức trong cơ xương của người bệnh.
• Người bệnh có thể đau nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt, ù tai, vai và cánh tay bị teo.
• Cánh tay có thể bị tê, cảm giác như kiến bò và lan xuống các đầu ngón tay.

Bệnh thoái hóa đốt sống có gây nguy hiểm không?

Bệnh lý này được đánh giá là không ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng của người bệnh. Tuy nhiên tình trạng này có thể gây ra nhiều bệnh lý  nguy hiểm gây nhiều khó khăn trong cuộc sống như:

• Gai cột sống: Gai cột sống gây đau buốt ở cổ và thắt lưng rồi lan đến tay khiến bệnh nhân bị hạ huyết áp, khó thở. Bệnh không thể chữa được dứt điểm và các phương pháp chỉ giúp làm giảm triệu chứng bệnh.
• Đau dây thần kinh tọa: Gây đau nhức ở cột sống, đùi, cẳng chân, mắt cá chân và rất khó chữa trị.
• Cong vẹo cột sống: Bệnh sẽ ảnh hưởng rất lớn đến cấu trúc của cột sống, gây ra những cơn đau dai dẳng. Một số bệnh nhân còn bị căng cơ, cứng khớp và hoạt động của tim, phổi cũng bị ảnh hưởng.

Giải đáp: Bệnh thoái hóa đốt sống có chữa được không?

Các chuyên gia cho biết, mặc dù là bệnh lý mãn tính, dễ tái phát, nhưng nếu người bệnh có hướng chữa trị kịp thời, đúng cách thì khả năng hồi phục vẫn rất cao. Chữa thoái hóa cột sống có hiệu quả hay không sẽ phụ thuộc vào những yếu tố sau:

• Thời điểm chữa bệnh: Nếu người bệnh phát hiện và điều trị bệnh sớm thì những cơn đau nhức sẽ có tỷ lệ cải thiện cao hơn. Ngược lại, nếu như bỏ qua thời điểm vàng chữa bệnh thì sẽ cần nhiều thời gian để xử lý bệnh hơn.
• Phương pháp điều trị: Có nhiều cách chữa thoái hóa cột sống khác nhau tùy theo cơ địa người bệnh cũng như mức độ nặng nhẹ của bệnh. Lựa chọn được đúng phương pháp phù hợp với tình trạng bệnh thì hiệu quả trong điều trị sẽ cao hơn.
• Địa chỉ khám chữa bệnh: Dù khám chữa bệnh bằng Y học hiện đại hay Y học cổ truyền bạn cũng nên đến địa chỉ uy tín, chất lượng, có đội ngũ bác sĩ giỏi và giàu kinh nghiệm.
• Bản thân người bệnh: Người bệnh nên tuân thủ theo phác đồ điều trị mà bác sĩ đưa ra. Bên cạnh đó cũng cần có lối sống, sinh hoạt khoa học, lành mạnh để nhanh chóng đẩy lùi bệnh.

Chẩn đoán bệnh

Có rất nhiều người mắc bệnh nhưng triệu chứng không xuất hiện vì đặc trưng của thoái hóa cột sống là diễn biến âm thầm. Do vậy, để xác định chính xác bệnh, bác sĩ sẽ thực hiện chụp X quang, xét nghiệm máu hoặc chụp cộng hưởng từ.

• Chụp X quang: Đây là phương pháp cho thấy hình ảnh cột sống với độ chính xác khá cao. Kết quả X quang sẽ cho biết tình trạng hẹp khe ở đĩa đệm, lỗ liên hợp đốt sống và đặc xương dưới sụn.
• Chụp MRI cột sống: Thường chỉ định khi bệnh nhân có dấu hiệu thoát vị đĩa đệm.
• Xét nghiệm máu: Giúp xác định tình trạng sức khỏe và sàng lọc bệnh lý khác có liên quan.

Cách chữa bệnh thoái hóa cột sống hiệu quả nhất hiện nay

Có nhiều phương pháp chữa bệnh thoái hóa cột sống khác nhau tùy theo mức độ bệnh cũng như nhu cầu của người bệnh. Các phương pháp chủ yếu giúp đẩy lùi triệu chứng, ngăn bệnh tiến triển nhanh, làm chậm quá trình lão hóa của xương. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể thực hiện các bài tập phục hồi chức năng theo chỉ dẫn của các chuyên gia để phòng ngừa bệnh tái phát.

Biện pháp giảm đau cột sống ngay tại nhà

Các phương pháp tại nhà chủ yếu được dùng trong những trường hợp bệnh nhẹ, chưa ảnh hưởng nhiều đến hoạt động hay sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Cụ thể:

Dùng cây lá lốt chữa bệnh

Lá lốt có nhiều thành phần tốt cho xương và có thể giúp cải thiện tình trạng sưng tấy, nhức mỏi ở xương khá hiệu quả. Đây cũng là dược liệu giúp điều trị thoái hóa cột sống thắt lưng, cột sống cổ khá hiệu quả, giúp đẩy lùi bệnh và cải thiện đau nhức.

Nguyên liệu: Lá lốt, giấm gạo, ngải cứu.

Cách thực hiện:

• Rau ngải cứu và lá lốt rửa sạch rồi cho vào nồi.
• Đổ giấm vào đun sôi khoảng 15 phút.
• Đỗ hỗn hợp này ra bát và dùng bông thoa lên vùng đau nhức trên cột sống.

Cách trị thoái hóa cột sống với cây xương rồng

Theo dân gian, cây xương rồng có tính hàn, giúp thanh nhiệt, giải độc cho cơ thể rất hiệu quả. Ngoài ra, xương rồng cũng giúp giảm đau, tiêu viêm và giúp điều trị nhiều bệnh về xương khớp như thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm,…

Nguyên liệu: Xương rồng, muối hạt, cám gạo, giấm.

Cách thực hiện:

• Loại bỏ hết gai xương rồng và ngâm với nước muối khoảng 10 phút.
• Băm nhuyễn xương rồng rồi trộn cùng giấm cám gạo.
• Đặt chảo lên bếp và cho hỗn hợp trên sao đều cho đến khi các nguyên liệu quện vào nhau.
• Trải lá chuối lên sàn và đỗ hỗn hợp trên vào cùng.
• Thêm 1 tấm lá chuối đậy lên trên, người bệnh nằm trên tấm lá chuối sao cho phần bị đau trúng với hỗn hợp vừa thu được.
• Giữ nguyên 15 – 20 phút.

Bài thuốc từ ngải cứu

Ngải cứu có thể giúp giảm triệu chứng bệnh thoái hóa cột sống khá an toàn và hiệu quả. Đây được coi là “khắc tinh” của các bệnh xương khớp.

Nguyên liệu: Ngải cứu, muối.

Cách thực hiện:

• Lá ngải cứu rửa sạch bụi bẩn, đất cát.
• Sao ngải cứu trên chảo cùng muối.
• Đắp hỗn hợp thu được lên vùng bị đau mỗi ngày 1 – 2 lần.

Bệnh thoái hóa cột sống và cách điều trị với Tây y

Cách chữa thoái hóa đốt sống lưng, đốt sống cổ bằng Tây y là giải pháp được nhiều người lựa chọn. 2 phương pháp phổ biến được áp dụng là dùng thuốc và điều trị bằng phẫu thuật. Tuy tình trạng bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định cách chữa phù hợp nhất cho bệnh nhân.

Dùng thuốc chữa bệnh

Một số loại thuốc được dùng trong chữa thoái hóa cột sống có thể kể đến như:

• Thuốc giảm đau: Efferalgan và paracetamol là 2 thuốc chủ yếu. Nếu tình trạng thoái hóa nặng hơn bác sĩ sẽ chỉ định dùng thêm Tramadol, Opiat.
• Các thuốc giảm đau không steroid: Piroxicam, Meloxicam, Ibuprofen,… là những thuốc phổ biến nhất. Ngoài ra một số trường hợp sẽ dùng thêm thuốc bôi ngoài như Diclofenac,  Profenid.
• Thuốc giãn cơ: Gồm thuốc Tolperisone và thuốc Eperison.
• Thuốc giảm đau thần kinh: Các loại vitamin nhóm B, Mecobalamin, Gabapentin.
• Thuốc chống thoái hóa: Thuốc Piascledine, thuốc Glucosamine sulfate,…
• Thuốc tiêm ngoài corticoid: Dùng theo chỉ dẫn khi bệnh nhân bị đau rễ thần kinh tọa, chèn ép tủy sống.

Phẫu thuật

Phẫu thuật chỉ được áp dụng khi người bệnh dùng thuốc không thấy được hiệu quả hoặc trong trường hợp bệnh nặng, khó điều trị.

Trước khi phẫu thuật, người bệnh được thực hiện các xét nghiệm, chụp chiếu có liên quan. Sau đó, tùy theo mức độ tổn thương của cột sống mà bác sĩ sẽ giải thích và tiến hành thực hiện phẫu thuật.

Đây là phương pháp ít được khuyến khích và các bác sĩ cho biết biện pháp không thể chữa trị dứt điểm bệnh. Can thiệp ngoại khoa chỉ giúp phục hồi chức năng cột sống, ngăn ngừa tình trạng mất khả năng vận động, đưa các đốt sống và trạng thái ban đầu.

Người bệnh cần cân nhắc khi tiến hành phẫu thuật và nên điều trị bệnh ở những giai đoạn đầu để tránh không phải áp dụng can thiệp ngoại khoa.

Chữa thoái hóa cột sống với các bài thuốc Đông y

Đông y quan niệm thoái hóa cột sống do phong hàn, thấp nhiệt gây nên. Những yếu tố này tấn công vào kinh lạc, cơ khớp và gây khí huyết ứ trệ. Từ đó người bệnh bị đau nhức và khó khăn khi vận động.

Các bài thuốc Đông y có thể giúp hạn chế cơn đau, giảm tê nhức tay chân. Vì dùng dược liệu tự nhiên nên đây là cách chữa khá an toàn và được nhiều người áp dụng.

Đây là bài thuốc phù hợp với những bệnh nhân ở giai đoạn đầu, giúp tán hàn, khu phong, điều trị đau nhức cột sống khi giao mùa, thời tiết thay đổi.

Nguyên liệu: Kỷ tử, đỗ trọng, thiên tinh sơn kế, thạch thiềm, bổ cốt chi, thục địa, dây tơ hồng, độc hoạt, tang ký sinh, khương hoạt.

Cách thực hiện:

• Các nguyên liệu đã chuẩn bị rửa sạch và sắc cùng 6 bát nước.
• Đun đến khi còn 1 nửa thì chắt ra bát, dùng uống trong ngày.
• Mỗi ngày người bệnh dùng 1 thang và liên tục khoảng 10 ngày để thấy các cơn đau được cải thiện.

Bệnh thoái hóa cột sống nên ăn gì và nên kiêng gì tốt nhất?

Để đẩy nhanh quá trình điều trị bệnh, chế độ ăn uống đóng vai trò vô cùng quan trọng. Người bệnh nên xây dựng chế độ ăn uống khoa học, hợp lý, sử dụng những thực phẩm tốt cho xương và hạn chế dung nạp đồ ăn khiến triệu chứng bệnh gia tăng.

Các thực phẩm nên ăn

Nhóm thực phẩm tốt cho người bị thoái hóa đốt sống gồm:

• Cá béo: Các béo như cá cơm, cá thu, cá hồi,… giúp cung cấp lượng dinh dưỡng lớn cho cơ thể, tốt cho xương. Chính vì vậy mà cơn đau của bệnh được thuyên giảm.
• Nước hầm xương: Nước hầm xương chứa Glucosamine và Chondroitin rất tốt cho cấu tạo của sụn khớp. Người bệnh có thể dùng nước hầm xương bò, xương ống lợn trong bữa ăn hàng ngày để cột sống linh hoạt hơn.
• Thực phẩm giàu canxi: Tôm, cua, nghêu, sò,… giúp phục hồi tổn thương và tái tạo tế bào xương.
• Rau xanh, trái cây: Đây là nguồn vitamin, chất xơ chủ yếu của cơ thể nên người bệnh nên bổ sung mỗi ngày. Bạn nên ăn nhiều súp lơ, cà rốt, bưởi, rau cải,…
• Ngũ cốc: Ngũ cốc giúp ức chế hoạt động của gốc tự do, giúp làm hại tế bào xương cũng như đẩy nhanh quá trình hồi phục thoái hóa.

Thực phẩm nên kiêng

Những ai đang bị thoái hóa cột sống hoặc gặp vấn đề về xương khớp nên hạn chế ăn những thực phẩm sau:

• Đường: Đây là nguyên liệu kích thích phản ứng viêm và khiến tình trạng thoái hóa trầm trọng hơn. Người bệnh nên hạn chế ăn đồ ngọt, ưu tiên các món chứa vị ngọt tự nhiên như mật ong hoặc siro.
• Món chiên xào: Món chiên xào làm tăng cholesterol trong máu và cản trở tuần hoàn máu, cung cấp dưỡng chất cho cột sống. 
• Bột mì: Bột mì có thể làm tăng phản ứng viêm, sưng ở cột sống. Vì vậy bạn nên hạn chế thực phẩm từ bột mì trắng để tránh làm bệnh nặng hơn.
• Rượu bia, cafe: Đây là những đồ uống có hại cho sức khỏe cũng như làm giảm sức đề kháng, khiến việc chữa trị trở nên khó khăn hơn.

Phòng ngừa bệnh

Nếu bệnh thoái hóa cột sống do tuổi tác, quá trình lão hóa của xương gây ra thì rất khó để ngăn chặn. Nhưng người bệnh có thể làm chậm tiến triển của bệnh theo những thói quen hàng ngày như sau:

• Hạn chế mang vác đồ nặng, tránh lao động quá nặng trong thời gian dài vì có thể khiến cột sống bị tổn thương.
• Luyện tập thể thao hàng ngày theo đúng cường độ, đúng phương pháp của bác sĩ.
• Làm việc và học tập nên ngồi đúng tư thế để tránh làm cong vẹo cột sống, thoái hóa cột sống.
• Không ngủ với gối quá cao, hạn chế nằm sấp và nên đổi tư thế ngủ.
• Có lối sống khoa học, nghỉ ngơi hợp lý, không căng thẳng và stress quá nhiều.
• Nên kiểm tra sức khỏe định kỳ mỗi năm để sớm phát hiện nguy cơ thoái hóa của xương.

Bệnh thoái hóa cột sống gây ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống người bệnh cũng như sức khỏe bệnh nhân. Vậy nên bạn cần chủ động thăm khám, sớm nhận biết những dấu hiệu của bệnh để có hướng điều trị đúng đắn, kịp thời, tránh gây ra những biến chứng nguy hiểm.