Bệnh gai cột sống là gì? Hiểu đúng nguyên nhân để điều trị hiệu quả

Gai cột sống hay còn gọi là gai thoái hóa cột sống, biểu hiện tình trạng hao mòn của xương khớp khiến gai xương hình thành ở hai phía ngoài của đốt sống. Bệnh làm giảm khả năng sinh hoạt, vận động của người bệnh cũng như gia tăng các cơn đau nhức. Tìm hiểu kỹ hơn về gai cột sống lưng để sớm tìm ra giải pháp điều trị hiệu quả. 

Tìm hiểu: Gai cột sống là gì?

Gai cột sống thắt lưng – một dạng bệnh lý thường gặp của tình trạng thoái hóa cột sống. Khi tế bào xương của người bệnh có xu hướng phát triển không bình thường, nhô ra ngoài phía hai bên của cột sống và hình thành nên gai xương trên thân đốt sống, dây chằng hay đĩa sụn.

Gai xương hình thành làm cho những dây thần kinh xung quanh và tủy sống có hiện tượng bị chèn ép. Điều này gây ra cảm giác đau đớn, khó chịu âm ỉ cho người bệnh. Đôi khi, bệnh nhân còn thấy xuất hiện tình trạng tê cứng các chi làm hạn chế khả năng vận động đáng kể.

Bị gai cột sống và thoái hóa cột sống thường xuất hiện nhiều ở đối tượng là nam giới và tăng dần theo độ tuổi, tuy nhiên hiện nay bệnh lý này có xu hướng trẻ hóa. Ngoài ra, những người bị dính chấn thương, viêm khớp mãn tính hoặc bị lắng đọng canxi trong mô mềm đều có nguy cơ dẫn đến thoái hóa và hình thành gai cột sống.

Vị trí thường gặp của bệnh

Gai xương sống thường xuất hiện tại vị trí bề mặt trên và phía trước của cột sống. Trong tình huống những tế bào gai xương này phát triển ở mặt sau bất thường, chúng sẽ chèn trực tiếp vào rễ thần kinh, tủy sống.

Bệnh gai cột sống có thể gặp ở nhiều vị trí bất kỳ trên xương sống. Tuy nhiên, người ta thường bị gai đốt sống ở những vị trí sau:

• Gai cột sống thắt lưng l5 l4
• Gai đốt sống cổ

Triệu chứng gai cột sống

Làm sao để nhận biết những dấu hiệu gai cột sống? Ở thời gian đầu khi bệnh khởi phát chươ có nhiều sự ma sát nên người bệnh không có biểu hiện gì bất thường. Khi gai xương đã lớn, lan rộng hơn sẽ có sự tiếp xúc nhiều với các mô mềm và xương, bạn bắt đầu cảm nhận những cơn đau nhức nghiêm trọng tùy theo vị trí bị bệnh.

Sau một thời gian dài, những cơn đau do gai đốt sống cổ bắt đầu lan rộng sang 2 vai, lên vùng đầu hoặc ảnh hưởng đến khả năng vận động của cánh tay. Trường hợp bạn bị bệnh gai cột sống thắt lưng, cơn đau dễ dàng lan rộng sang phần hông, mông đùi kèm theo các triệu chứng khác. Biểu hiện gai cột sống chỉ giảm khi được nghỉ ngơi và dễ tăng nặng nếu vận động nhiều.

Ngoài ra, người bệnh có thể gặp phải một số triệu chứng bệnh khác:

• Mất xúc giác hoặc cảm thấy tức, khó chịu vùng đốt sống bị thoái hóa gây gai xương.
• Tê bì chân tay, mất cảm giác khi rễ thần kinh hay phần tủy sống bị chèn ép quá mức.
• Cơ bị yếu dần, nhất là ở phần hai cánh tay cũng như hai chân.
• Khả năng duy trì vận động bị hạn chế, việc đi lại, chạy bộ gặp khó khăn.
• Giảm khả năng phối kết hợp của các chi trong quá trình vận động, đôi khi có hiện tượng co thắt cơ.
• Mất thăng bằng cơ thể, người bệnh đi lại gặp khó khăn rất nhiều. Ở trường hợp nặng có thể bị mất khả năng vận động hoàn toàn.
• Mất kiểm soát trong vấn đề tiểu tiện/ đại tiện. Triệu chứng này xảy ra do đường ống dẫn tủy bị gai xương chèn ép gây hẹp.
• Khi vận động cột sống phát ra tiếng kêu lộp bộp, cảm giác bị mài mòn khó chịu.

Bên cạnh đó, bệnh nhân bị gai đốt sống rất dễ bị mệt mỏi, suy nhược cơ thể, ăn uống không ngon miệng hoặc chán ăn. Bạn cũng dễ bị mất ngủ, tâm trạng hay căng thẳng lo âu và rối loạn thần kinh thực vật.

Nguyên nhân gây bệnh phổ biến

Có rất nhiều nguyên nhân gai cột sống xảy ra, có thể do yếu tố khách quan hoặc chủ quan trong vấn đề sinh hoạt, bệnh lý. Cụ thể chúng ta có thể liệt kê đến như sau:

• Vấn đề tuổi tác: Theo thời gian, cột sống bắt đầu có những dấu hiệu của suy yếu, thoái hóa và dẫn đến nguy cơ bệnh lý gai cột sống thắt lưng. Ngoài ra, thoái hóa làm cho đĩa đệm bị mất nước dẫn đến bao xơ bị nứt vỡ, dễ tổn thương và nhân nhầy thoát ra ngoài. Hai mỏm xương lúc này dễ dàng ma sát với nhau khi vận động và mòn đi. Lúc này cơ thể có xu hướng phát triển xương để bổ khuyết, gây ra hiện tượng gai xương, chúng có thể cản trở khớp hoạt động và gây đau.
• Dính chấn thương: Đau gai cột sống cổ hay thắt lưng thường xuyên gặp phải ở những bệnh nhân đã bị chấn thương trước đó. Nguyên nhân bởi chấn thương vùng cột sống làm cho khớp, xương cột sống bị hư hại và kém dần. Lúc này, gai xương có xu hướng phát triển ở vùng bị tổn thương để đáp ứng nhu cầu tự chữa của cơ thể.
• Canxi lắng đọng: Thời gian càng lâu, lượng canxi trong cơ thể không chuyển hóa hết sẽ bị lắng đọng ở mô, đặc biệt là dây chằng và gân. Chúng dần làm cho các dây chằng dày lên, đây là điều kiện thuận lợi làm cho gai xương phát triển.
• Viêm cột sống mãn: Viêm các khớp ở cột sống dạng mãn tính gây ảnh hưởng nhiều đến sụn đốt sống. Dần dần cột sống sẽ bị hao mòn, thô ráp và tạo điều kiện cho gai phát triển ở hai đầu xương tiếp xúc với nhau.

Ngoài ra, những yếu tố sau cũng làm gia tăng tỷ lệ người mắc gai ống sống hiện nay:

• Giới tính và tuổi tác: Người ta đã nghiên cứu được rằng, tỉ lệ nam giới bị mắc bệnh gai đốt sống thường cao hơn so với phụ nữ. Bệnh cũng dễ gặp ở người trung tuổi do quá trình thoái hóa tự nhiên của cơ thể.
• Thói quen sinh hoạt sai cách: Một nguyên nhân không thể bỏ qua mà ai cũng dễ gặp phải đó là do tư thế sai, vận động không đúng cách trong thời gian dài. Người làm việc nặng nhọc, dân văn phòng ít vận động làm cho cột sống khi cúi người, khom lưng bị chèn ép hình thành gai.
• Thừa cân béo phì: Ở người thừa cân và béo phì, cân nặng thừa làm tăng áp lực lên các khớp xương. Khớp dễ bị bào mòn và làm cho đĩa đệm, bao xơ tổn thương dẫn đến hình thành gai xương.
• Bẩm sinh: Tỉ lệ bị bệnh ở người có khiếm khuyết bẩm sinh thường ít gặp nhưng vẫn có thể xảy ra, ví dụ như gai đôi cột sống thắt lưng.

Cách chẩn đoán gai cột sống hiệu quả

Bệnh gai cột sống có chữa được không? Bạn hoàn toàn có thể điều trị khỏi bệnh nếu được phát hiện sớm và xử lý kịp thời. Bệnh gai đốt sống được chẩn đoán thông qua kiểm tra lâm sàng, chẩn đoán hình ảnh, cụ thể:

Kiểm tra lâm sàng

Gồm các kiểm tra như:

• Kiểm tra tiền sử người bệnh bị chấn thương hay gặp phải bệnh lý về xương khớp.
• Kiểm tra khả năng vận động của cơ thể, chủ động hoặc cử động có hỗ trợ, xét về cả phạm vi di chuyển cũng như dáng đi.
• Đánh giá tình trạng đau cột sống thông qua triệu chứng và biểu hiện tê cứng ở các chi.
• Kiểm tra những tác nhân làm tăng hoặc giảm các triệu chứng của bệnh.

Kiểm tra cận lâm sàng

Người bệnh được bác sĩ hướng dẫn thực hiện thêm một số kỹ thuật để chẩn đoán chính xác hơn các triệu chứng. Các phương pháp này giúp đánh giá cụ thể mức độ nghiêm trọng của bệnh, đồng thời xác định rõ hướng điều trị tốt nhất:

• X – quang xương sống: Hình ảnh sẽ giúp bác sĩ kiểm tra rõ vị trí gai xương, kích thước cũng như tình trạng xâm lấn vào các mô/ xương khác. Ngoài ra dựa vào đó chuyên gia cũng theo dõi được mức độ tổn thương của các vùng bị ảnh hưởng, thoát vị đĩa đệm, thay đổi khớp hay mất sụn khớp. Trước khi tiến hành chụp, bệnh nhân có thể được tiêm chất cảm quang để hình ảnh thu được rõ ràng hơn.
• Cộng hưởng từ MRI: Trong quá trình chẩn đoán, có thể người bệnh được hướng dẫn chụp cộng hưởng từ để đánh giá mức độ mài mòn, tổn thương của sụn. Ngoài ra, mức độ chèn ép rễ thần kinh, tủy cũng được thể hiện rõ ràng, nhờ đó dễ dàng biết được nguy cơ yếu liệt chi.
• Chụp CT: Chụp cắt lớp sẽ giúp kiểm tra được sự biến đổi của cấu trúc xương sống, từ đó có phương án điều trị thích hợp.
• Xét nghiệm máu: Giúp xác định nhanh những nguyên nhân có khả năng là tác nhân gây đau cột sống như: gout, viêm khớp tự miễn,…
• Xét nghiệm điện học: Thường được áp dụng trong quá trình chẩn đoán gai thoái hóa cột sống bởi sự đo lường tốc độ gửi tín hiệu từ thân kinh về não và những bộ phận khác. Nhờ đó bác sĩ sẽ biết được mức độ tổn thương mà gai xương gây ra cho hệ thần kinh cột sống.

Chẩn đoán phân biệt

Cần chẩn đoán cụ thể phân biệt rõ ràng với các bệnh lý như sau:

• Viêm khớp dạng thấp
• Chấn thương
• Thoát vị đĩa đệm
• Gãy đốt sống
• Hẹp phần ống sống,…

Các phương pháp điều trị bệnh phổ biến

Gai cột sống thắt lưng và cách điều trị thế nào hiệu quả? Cách chữa bệnh gai cột sống thường mang tính chất bảo tồn tối đa, hạn chế nhất có thể nguy cơ phải phẫu thuật. Người bệnh muốn điều trị gai cột sống có thể tham khảo các phương pháp dưới đây:

Biện pháp chữa trị nhanh tại nhà

Trị bệnh gai cột sống nhanh và đơn giản ngay tại nhà bằng những mẹo dân gian được rất nhiều người bệnh ưa chuộng. Đây là cách chữa gai cột sống hiệu quả mà lại rẻ, cho phản hồi tích cực ở những trường hợp bệnh nhẹ.

Với nguồn nguyên liệu dễ kiếm, chi phí thấp, thực hiện đơn giản ở nhà nên người bệnh có thể tham khảo và áp dụng nhanh các phương thuốc như sau:

• Bài thuốc từ ngải cứu: Ngải có vị đắng, tính ấm và mùi thơm nhẹ dễ chịu, với công dụng chính là giảm đau nhức xương và chống viêm. Người bệnh lấy khoảng nửa cân ngải cứu tươi, rửa sạch giã nát rồi ép lấy phần nước đem trộn với mật ong. Uống đều hỗn hợp trong khoảng 10 ngày, cơn đau sẽ giảm nhanh.
• Quả đu đủ xanh hấp: Trong đu đủ xanh có chứa thành phần papain – một hợp chất để làm mềm cơ và giảm tê bì. Bạn chuẩn bị 1 quả đu đủ bỏ đi phần đầu, rửa sạch rồi cho thêm rượu trắng vào bên trong, khoảng ⅔ quả thì mang đi hấp cách thủy. Sau đó, bạn lấy phần nước rượu thu được thoa đều lên vùng bị đau, khoảng vài lần đã đỡ hẳn.
• Cây xương rồng 3 cạnh: Xương rồng gai 3 cạnh là bài thuốc dân gian dùng để đắp vào vùng xương khớp đau nhức. Bạn lấy 5 nhánh xương rồng rồi loại bỏ hết gai để cho lên bếp nướng. Sau đó mang đi giã nát với muối, bỏ vào vải bọc rồi chườm lên vị trí xương đau. Dùng xương rồng đắp khoảng 20 phút, liên tục 2 – 3 lần/ ngày để khớp xương được thoải mái và dễ chịu hơn.
• Hạt cây đười ươi: Hạt đười ươi có tính hàn, vị hơi ngọt và có công dụng nhanh trong điều trị vết thương hay gai cột sống. Bệnh nhân mỗi ngày sử dụng hạt này bỏ vỏ, lấy hạt để uống cùng với nước đường. Sau khoảng 2 – 3 tuần bạn sẽ cảm nhận cơ đau nhức khớp đốt sống cải thiện thấy rõ.

Cách chữa gai cột sống này chỉ là giải pháp hỗ trợ điều trị, không thể thay thế hoàn toàn giải pháp chữa bệnh chuyên sâu từ phía bác sĩ. Ngoài ra trong quá trình dùng bạn cần đặc biệt lưu ý về vấn đề vệ sinh nguyên liệu sạch sẽ, không dùng chung với thuốc khác để tránh ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe.

Điều trị theo Tây y hiện đại

Áp dụng cách trị bệnh gai cột sống bằng phương pháp Tây y mang đến hiệu quả nhanh chóng và khá hiệu quả. Biện pháp giúp điều trị theo hướng bảo tồn chức năng, nhờ đó các triệu chứng được giảm nhẹ, bệnh cũng hạn chế phát triển.

Sử dụng thuốc uống

Gai cột sống cách chữa trị bằng thuốc giảm đau chống viêm là liệu pháp đầu tiên và cơ bản nhất khi tiến hành. Một số loại thuốc thường được bác sĩ kê đơn đó là:

• Thuốc giảm đau: nhóm NSaids. Paracetamol,…. giúp giảm đau nhức, người bệnh cảm nhận dễ chịu hơn.
• Thuốc giãn cơ: Giúp làm giãn phần cơ, mạch để tạo sự linh hoạt khi vận động, có thể dùng như Eperisone HCL, Myonal,…
• Thuốc chống viêm: Dùng để giảm sưng đau và chống viêm tại chỗ, người bệnh có thể tham khảo Meloxicam, Diclofenac,…
• Thực phẩm chức năng: Nếu tài chính cho phép, người bệnh hoàn toàn có thể dùng thêm các thực phẩm bổ sung dinh dưỡng cho xương khớp. Bị gai cột sống uống Glucosamine là một giải pháp tốt hiện nay.

Những loại thuốc này giúp giảm đau gai cột sống nhanh chóng nhưng nếu dùng trong thời gian dài sẽ ảnh hưởng lên gan thận. Do đó, người bệnh khi dùng cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ, tránh lạm dụng quá nhiều.

Phương pháp vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là cách giảm đau gai cột sống hiệu quả và độ an toàn cao. Tập vật lý trị liệu mỗi ngày theo phác đồ khoa học sẽ giúp cột sống kéo dãn, giảm áp lực lên xương sống và tăng tuần hoàn máu nuôi dưỡng vùng bị tổn thương.

Ở những trường hợp người bệnh phát hiện bệnh sớm, bạn chỉ cần tập vật lý trị liệu là đủ. Ngoài ra, chúng ta có thể kết hợp thêm với dùng thuốc để tăng khả năng hồi phục cũng như hạn chế các biến chứng về sau.

Những phương pháp vật lý trị liệu chữa gai đốt sống như:

• Kéo giãn cột sống bằng máy DTS: Người bệnh được hỗ trợ kéo giãn các cơ, lỗ liên hợp được mở rộng và nhờ đó giảm tải áp lực vào các rễ thần kinh.
• Điện trị liệu: Áp dụng các phương pháp như sóng ngắn, kích thích điện, siêu âm hay dùng tia laser cường độ cao để điều trị.
• Vận động trị liệu: Những chuyên gia thường thiết kế các bài vận động riêng tùy theo đặc điểm sức khỏe của bệnh nhân. Phương pháp này làm tăng độ đàn hồi cơ khớp và cột sống, làm chậm quá trình lão hóa xương khớp.

Phẫu thuật ngoại khoa

Người bệnh bị bệnh ở mức độ nặng cần được mổ gai cột sống nhằm đảm bảo khả năng vận động. Phương pháp này chỉ được xem xét khi những giải pháp điều trị thông thường không còn mang lại hiệu quả tốt.

Bác sĩ sẽ chỉ định mổ điều trị trong những tình huống như sau:

• Gai xương kích thước lớn, gây chèn ép lên mô mềm và làm cho vùng da bị sưng tấy.
• Người bệnh gặp phải nhiều biến chứng xấu như rối loạn thần kinh thực vật, không kiểm soát được đại tiểu tiện,…
• Đã điều trị bằng thuốc nội khoa kết hợp vật lý trị liệu trên 6 tháng nhưng không khỏi.

Tùy theo mức độ nghiêm trọng của bệnh, bác sĩ sẽ tư vấn giúp bạn phương pháp mổ nào tốt và phù hợp nhất. Mổ gai đốt sống hết bao nhiêu tiền? Tùy theo thể trạng bệnh lý của bạn, bác sĩ sau khi thăm khám mới có thể đưa ra chi phí chính xác nhất.

Các bài thuốc Đông y trị bệnh

Liệu pháp Đông y giúp cải thiện tận gốc các triệu chứng của bệnh và làm chậm tiến trình phát triển của gai xương. Người bệnh có thể tham khảo cách chữa gai cột sống bằng các bài thuốc Đông y dưới đây:

• Bài thuốc số 1: Chuẩn bị quế chi, khương thanh, đỗ trọng, cỏ xước, xuyên quy, vương cốt đằng, phòng phong,… Mang đi sắc với khoảng 500ml nước, đun cạn đến khi còn ½ thì tắt bếp rồi uống làm 2 lần trong ngày.
• Bài thuốc số 2: Chuẩn bị các vị sinh địa, hà thủ ô, trinh nữ, phục linh, cây cỏ xước, lá lốt, sơn thục mỗi loại 7 – 12g. Mang đi sắc đều đặn uống sáng tối mỗi ngày, nên đun nhừ trong khoảng 90 phút để dược liệu thôi ra hết.

Ngoài ra, để mang lại cách trị gai cột sống hiệu quả, người bệnh có thể tham khảo thêm giải pháp trị bệnh bằng châm cứu, bấm huyệt hay cấy chỉ:

• Châm cứu: Chuyên viên trị liệu sử dụng kim châm chuyên dụng để châm vào các huyệt đạo cũng như vùng cột sống có gai. Phương pháp này giúp thúc đẩy tưới máu đến vùng tổn thương, hạn chế tác động xấu của gai xương.
• Xoa bóp và bấm huyệt: Dùng các lực ở đầu ngón tay cũng như bàn tay để kích thích lưu thông máu trên vùng cột sống.
• Cấy chỉ: Mục đích của phương pháp này giúp giảm đau nhanh, thúc đẩy tuần hoàn máu và nuôi dưỡng hệ thần kinh.

Chế độ ăn cho người bị gai cột sống

Bên cạnh việc chữa trị, chế độ ăn uống khoa học cũng giúp cho quá trình điều trị được đẩy nhanh và phòng ngừa tối đa nguy cơ tái phát bệnh về sau. Người bệnh bị gai đốt sống cần chú ý những nhóm thực phẩm dưới đây.

Gai cột sống cần phải ăn gì tốt cho sức khỏe?

• Thực phẩm giàu canxi: Canxi tốt cho xương, vì thế hãy bổ sung thông qua tôm cua, ghẹ, cá, sữa để cung cấp hàm lượng canxi dồi dào cho xương.
• Vitamin C: Giúp kháng viêm, giảm đau tự nhiên một cách hiệu quả. Ngoài ra chúng còn tăng cường tổng hợp collagen, giúp tạo các liên kết chặt chẽ ở phần mô, dây chằng và xương.
• Vitamin D: Loại vitamin này giúp cơ thể tăng khả năng hấp thu và chuyển hóa canxi, chúng có nhiều trong nấm, ngũ cốc nguyên hạt,…
• Omega – 3: Giúp giảm đau và sưng viêm cho người bị gai phần đốt sống, omega 3 dễ dàng tìm thấy trong cá hồi, hạt óc chó, hạt hạnh nhân,…

Thực phẩm cần kiêng khi bị gai xương sống: 

• Thịt đỏ hay nội tạng động vật: Chúng là nguyên nhân hàng đầu làm giảm lượng canxi trong xương khớp, làm sưng viêm diễn ra nhanh hơn.
• Đồ ăn nhiều dầu mỡ: Thực phẩm ăn nhanh có hàm lượng cholesterol cao làm cho thận hoạt động quá sức, từ đó xương cũng bị ảnh hưởng.
• Đồ uống có cồn, nước ngọt có gas: Thực phẩm này làm tăng hàm lượng acid uric trong máu, từ đó làm bệnh trở nặng và sức đề kháng suy giảm.
• Đồ ăn mặn, ngọt: Thực phẩm mặn làm cơ thể tăng cường giữ nước khiến cho tình trạng sưng viêm cột sống thêm trầm trọng. Ngoài ra đồ ngọt làm gia tăng cân nặng, tạo áp lực lên khung xương nói chung.

Những biện pháp phòng ngừa bệnh

Để hạn chế tối đa tình trạng gai cột sống, người bệnh nên lưu ý các vấn đề như sau:

• Không ngồi hoặc đứng quá lâu theo một tư thế, nhất là những tư thế không lành mạnh.
• Kiểm soát cân nặng của bản thân ở mức phù hợp, khi thấy cơ thể bị thừa cân béo phì cần có các chế độ luyện tập phù hợp.
• Rèn luyện thể dục thể thao đều đặn để tăng cường độ dẻo dai cho xương khớp, đồng thời nâng cao sức khỏe toàn diện.
• Sử dụng những chiếc đệm mềm mại không xẹp lún, không nằm võng để tránh biến dạng cột sống.
• Hạn chế tối đa những tác động gây thương tổn vùng cột sống, trong tình huống bị chấn thương cần điều trị kịp thời dứt điểm hoàn toàn.

Gai cột sống là bệnh lý xương khớp khá nguy hiểm và thường chỉ phát hiện khi bệnh nhân thăm khám. Do đó người bệnh cần luôn chú ý đến những dấu hiệu bất thường của cơ thể và thăm khám định kỳ thường xuyên để sớm nhận biết, điều trị bệnh.