Kha Tử

Kha tử là loài cây xuất hiện phổ biến ở Việt Nam thế nhưng không phải ai cũng biết đây lại là một trong những thảo dược quý trong Đông y. Quả kha tử từ lâu đã được ứng dụng trong nhiều bài thuốc chữa các bệnh về đường hô hấp như ho khan, ho kéo dài, viêm họng,… Trong nội dung dưới đây, chúng tôi xin chia sẻ những thông tin chi tiết nhất về đặc điểm, cách dùng, công dụng cũng như những lưu ý trong quá trình sử dụng.

Những thông tin tổng quan về cây kha tử là gì?

Để tìm hiểu rõ hơn về kha tử là quả gì, hãy cùng chúng tôi tham khảo những thông tin sau đây:

• Tên gọi khác: Cây chiêu liêu, kha lê lặc, kha lê,…
• Tên khoa học: Terminalia chebula
• Thuộc họ: Bàng (Combretaceae)

Đặc điểm thực vật

Cây kha tử là loài mọc hoang ở nhiều nơi trên nước ta với một số đặc điểm nổi bật như sau:

• Là loài cây thân gỗ, sống lâu năm, cao từ 15 – 20cm, vỏ thân màu xám tro, sần sùi, có nhiều vết nứt theo hình chữ nhật, không đều nhau.
• Lá cây mọc đối, cuống ngắn, hình trứng, hai mặt lá nhẵn, các gân nổi rõ rệt. Mỗi phiến lá có độ dài trung bình khoảng 7 – 10cm, rộng chừng 4.5 – 8cm, đầu lá có mũi nhọn.
• Hoa kha tử lưỡng tính, mọc thành từng chùm từ các nách lá hoặc ở phần đầu cành. Độ dài mỗi chùm hoa chừng 5 – 10cm, màu trắng ngà, đôi khi có phủ một lớp lông nhỏ màu vàng.
• Quả thon, hình trứng giống với quả bàng, dài khoảng 3 – 4cm, rộng 2cm và chứa 5 múi tù. Khi chín, quả chuyển dần từ màu xanh sang màu vàng, cam su cùng là hơi nâu. Phần thịt quả khô cứng, vị chát, chua.

Khu vực phân bố chủ yếu

Cây kha tử mọc hoang, đơn lẻ trong tự nhiên. Là một loài ưa sáng, loài cây này phát triển mạnh mẽ ở các khu rừng thưa, rừng thứ sinh hay các khu vực sông suối, rừng thưa lá rộng, đất ẩm. Đôi khi, người ta còn thấy sự xuất hiện của kha tử ở những vùng đất cát, đất pha sét.

Trên thế giới, cây kha tử được tìm thấy ở nhiều nước khu vực Nam, Đông Nam Á như Ấn Độ, Campuchia, Malaysia, Thái Lan và cả miền Nam Việt Nam.

Thu hái và sơ chế

Theo các tài liệu Đông y, quả kha tử là một trong những thảo dược quý với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Thông thường, vào khoảng tháng 8 – 9 hàng năm là thời điểm cây đậu quả và đây cũng chính là thời gian thu hái dược liệu.

Khi hái cần chọn những quả già, vỏ bên ngoài đã ngả dần sang màu vàng, phần thịt chắc, loại bỏ những quả non, lép. Sau khi hái về cần rửa sạch, phơi trực tiếp dưới nắng hoặc sấy đến khi khô hoàn toàn. Dược liệu khô thu được bảo quản trong lọ, túi kín, để nơi khô ráo, tránh ẩm mốc, côn trùng.

Trước khi dùng cần rửa sạch lại dược liệu, để ráo nước rồi sao khô lại, lấy phần thịt quả, loại bỏ hạt.

Sử dụng quả kha tử có tác dụng gì đối với sức khỏe?

Không chỉ được nhiều người tin tưởng sử dụng trong các bài thuốc Đông y, kha tử còn là dược liệu dùng để bào chế nhiều loại thuốc chữa bệnh ngày nay.

Theo y học cổ truyền

Đến nay, có rất nhiều sách, tài liệu y học cổ truyền ghi chép về những đặc tính của kha tử dược liệu. Theo đó, kha tử được xếp loại vào những dược liệu có tính ôn, vị cay, đắng và se đồng thời quy vào 2 kinh gồm Phế, Đại tràng.

Với những đặc tính này, kha tử quả được đánh giá có nhiều hiệu quả trong việc chỉ tả sáp tràng, liễm phế, chỉ khái.

Theo y học hiện đại

Bằng các nghiên cứu lâm sàng, các nhà khoa học đã chứng minh được những tác dụng của kha tử đối với sức khỏe. Trước tiên, chúng ta hãy cùng điểm qua những hoạt chất quý hiếm trong kha tử có tác dụng gì.

• Hàm lượng tanin cao hiếm có (chiếm 24 – 26%) gồm axit galic, egalic, luteolic, chebulic,… có khả năng kháng sinh tự nhiên.
• Các hoạt chất chebutin, terchebin chống co thắt cơ trơn.
• Đường glucose, arabinose, fructose, acid amin,…
• Tinh chất dầu vàng với thành phần chủ yếu là các acid palmitic, oleic, linoleic,…

Những hợp chất trên là minh chứng rõ ràng nhất khẳng định tác dụng kha tử, cụ thể như sau:

• Tiêu diệt các loại virus như virus adenovirus, epstein – barr (EBV), HPV, virus cúm A, cúm B,… từ đó giúp điều trị khản tiếng, viêm họng. cảm cúm, ho.
• Ức chế nhiều loại virus ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và một số loại vi khuẩn gồm trực khuẩn bạch hầu, trực khuẩn mủ xanh, tụ cầu vàng, liên cầu khuẩn, Salmonella typhi, Pseudomonas aeruginosa.
• Điều trị tiêu chảy, kiết lỵ kinh niên, chống co thắt cơ dạ dày, ruột, trợ tim.
• Chữa trĩ nội, đổ mồ hôi trộm, xích bạch đới,…
• Tác dụng của kha tử làm đẹp còn được ứng dụng trong một số loại kem trị mụn, dưỡng da,…

Những bài thuốc từ cây kha tử hiệu quả nhất

Như chúng ta đã thấy, kha tử có thể điều trị hiệu quả được nhiều loại bệnh khác nhau. Tuy vậy, với từng mục đích chữa bệnh cụ thể cần phải kết hợp cùng các thảo dược khác theo tỷ lệ nhất định. Ngay sau đây chúng tôi sẽ chia sẻ những bài thuốc từ kha tử được sử dụng phổ biến, hiệu quả.

Bài thuốc kha tử trị ho, khản tiếng, viêm họng

• Chuẩn bị: 4 quả kha tử, 10gr cát cánh, 6gr cam thảo.
• Mang dược liệu rửa sạch với nước muối, sắc kỹ cùng 150ml nước tinh khiết, 150ml đồng tiện.
• Đun nhỏ lửa đến khi nước còn phân nửa thì chắt lấy để uống. Uống theo từng liệu trình liên tục trong vòng 10 ngày sẽ giúp làm thuyên giảm các triệu chứng.

Bài thuốc quả kha tử trị ho mãn tính cùng khàn giọng, ho hen do phế hư

• Chuẩn bị: 10gr kha tử, hạnh nhân, cam thảo mỗi vị 5gr.
• Rửa sạch dược liệu với nước muối rồi sắc kỹ cùng với 600ml nước đến khi cô cạn còn lại 1/2 thì chắt lấy nước chia thành 3 lần uống trong ngày.

Mỗi ngày dùng 1 thang và kéo dài liên tục trong 7 – 10 ngày sẽ có những dấu hiệu chuyển biến tích cực.

Bài thuốc kha tử chữa viêm rát họng

• Dùng 1 – 2 quả dược liệu rửa sạch với nước muối, có thể ngâm thêm từ 5 – 7 phút, vớt ra để ráo nước.
• Lọc lấy phần thịt quả nhai kỹ, nuốt phần nước từ từ, phần bã ngậm trong miệng một lúc.

Thực hiện mỗi ngày từ 2 – 3 lần sẽ giúp cổ họng dịu đi, trị viêm họng hiệu quả.

Bài thuốc quả kha tử ngậm ho, tiêu đờm ở trẻ nhỏ

• Lấy 1 – 2 quả dược liệu rửa sạch, ngâm với nước muối loãng khoảng 5 – 7 phút.
• Nướng qua dược liệu đến khi thơm thì rửa sạch, để ráo nước pha cùng với 100ml nước ấm, một ít muối khuấy đều.
• Cho trẻ uống ngậm, uống từ từ, mỗi ngày thực hiện một lần.

Với bài thuốc này có thể thêm một chút mật ong để thêm phần hiệu quả. Tuy nhiên, quả kha tử có dùng được cho trẻ sơ sinh không vẫn đang là vấn đề khiến nhiều người băn khoăn. Vì thế, trước khi sử dụng cần có sự chỉ dẫn của các bác sĩ, người có chuyên môn.

Cách ngâm kha tử với mật ong điều trị ho, viêm họng

• Chuẩn bị: Kha tử cùng mật ong vừa đủ.
• Rửa sạch dược liệu với nước muối loãng, để ráo nước.
• Bỏ kha tử vào hũ thủy tinh, đổ ngập mật ong lên trên, đậy kín nắp trong khoảng từ 2 – 3 tháng là dùng được.

Mỗi lần lấy dược liệu trong miệng, nhai phần thịt quả, ngày thực hiện từ 2 – 3 lần. Đối với trẻ nhỏ có thể chắt phần nước hòa cùng nước ấm, uống 2 lần/ngày. Kiên trì sử dụng đều đặn hàng ngày đến khi chấm dứt ho.

Bài thuốc điều trị tiêu chảy, lỵ mãn tính, trĩ nội

Với những bệnh nhân mắc các bệnh trên cùng chứng nhiệt thì có thể sử dụng bài thuốc sau:

• Chuẩn bị: 10gr kha tử, hoàng liên, mộc hương mỗi vị 5gr.
• Rửa sạch dược liệu với nước muối loãng rồi phơi khô dưới bóng rân đến khi khô hoàn toàn.
• Tán kỹ dược liệu thành bột mịn. Khi dùng lấy 3 – 6gr bột kha tử cùng các dược liệu trên pha cùng với 200ml nước ấm.

Mỗi ngày uống 3 lần cho đến khi các triệu chứng chấm dứt hoàn toàn.

Nếu người bệnh mắc tiêu chảy mãn tính, trĩ nội, lỵ mãn tính kèm với hội chứng suy yến, hàn thì sử dụng bài thuốc dưới đây:

• Chuẩn bị: 10gr dược liệu, anh túc xác, can khương mỗi vị 5gr.
• Rửa sạch các dược liệu cùng với nước muối, phơi trong bóng râm rồi nghiền thành bột mịn.
• Mỗi lần uống lấy 3 – 6gr dược liệu pha cùng 600ml nước ấm, ngày uống từ 2 – 3 lần sẽ mang đến những chuyển biến tích cực.

Bài thuốc kha tử điều trị thổ tả do hàn, tâm tỳ đau hoắc loạn

• Chuẩn bị các dược liệu gồm: kha tử, cam thảo, hậu phát, can khương, lương khương, phục linh, mạch nha, trần bì, thảo quả, thần khúc mỗi vị 5gr.
• Mang tất cả dược liệu rửa sạch với nước muối loãng rồi phơi âm can (phơi trong bóng râm) đến khi khô.
• Tán mịn các dược liệu thành bột, trộn đều. Mỗi lần dùng 6gr bột pha với 200ml nước ấm, ngày uống 2 lần.

Kiên trì thực hiện đều đặn hàng ngày đến khi các triệu chứng chấm dứt.

Bài thuốc trị ngộ độc do thức ăn bị nhiễm khuẩn

Không chỉ chữa ngộ độc tức thời, bài thuốc dưới đây còn có công dụng chữa tiêu chảy, lỵ mãn tính kèm sốt hiệu quả với công thức như sau:

• Chuẩn bị: Kha tử đã nướng chín bỏ hạt, hoàng tiễn, mộc hương mỗi vị 5gr.
• Mộc hương, hoàng tiễn rửa sạch với nước muối, phơi khô rồi nghiền tất cả dược liệu thành bột mịn.
• Bột dược liệu thu được chia thành 3 lần uống trong ngày, pha cùng với 200ml nước tinh khiết.

Mỗi ngày uống một thang theo liệu trình dài từ 7 – 10 ngày.

Bài thuốc kha tử chữa xích bạch lỵ

• Chuẩn bị: 12 quả dược liệu rửa sạch với nước muối.
• Lấy 6 quả nướng đến khi thơm, 6 quả để nguyên.
• Nếu người bệnh lỵ kèm mùi khó chịu thì dùng nước sắc cam thảo chính, nếu lỵ kèm máu thì dùng nước sắc cam thảo để chiêu thuốc.

Bài thuốc trị sâu quảng, vết thương lõm

• Chuẩn bị: 20 hạt kha tử, ngũ bội tử 20 cùng thanh đại, giáng hương mỗi vị 4gr.
• Tán nhuyễn các dược liệu, trộn đều hỗn hợp với lượng dầu mè vừa đủ rồi bôi vào vùng bị tổn thương.
• Mỗi ngày có thể thực hiện từ 2 – 3 lần cho đến khi khỏi hẳn.

Những lưu ý khi sử dụng kha tử

Trước khi đưa dược liệu vào điều trị bệnh, người dùng cần lưu ý những vấn đề sau để tránh gây hại đến sức khỏe.

• Các thông tin về tác dụng, cách dùng thảo dược kha tử đều mang tính chất tham khảo. Người dùng không nên tự ý sử dụng mà cần hỏi ý kiến các bác sĩ, người có chuyên môn trước khi dùng.
• Không sử dụng dược liệu đối với những trường hợp cơ thể người bệnh tích tụ nhiệt thấp hoặc mắc hội chứng ngoại cảnh.
• Những người mới cảm ngoại tà, táo bón tuyệt đối không nên dùng dược liệu.
• Đến nay, chưa có nghiên cứu chứng minh quả kha tử có dùng được cho bà bầu không. Vì thế, phụ nữ mang thai, cho con bú, trẻ em cần hết sức thận trọng khi sử dụng dược liệu và phải tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
• Kha tử có thể tương tác với thành phần một số thuốc tây y làm giảm tác dụng. Để có liệu trình điều trị hiệu quả nhất nên hỏi bác sĩ trước khi uống.
• Nếu thấy các dấu hiệu bất thường như dị ứng, buồn nôn, đau đầu,… khi uống kha tử cần ngưng sử dụng dược liệu và khám tại các cơ sở y tế đủ chuyên môn.

Quả kha tử mua ở đâu uy tín, chất lượng hiện nay?

Như đã biết, cây kha tử phân bố chủ yếu ở các khu vực miền Nam nước ta trong các khu rừng tự nhiên. Chính vì thế, để khai thác được dược liệu sử dụng không phải điều đơn giản. Thay vào đó, người dùng có thể tìm mua tại các cơ sở bán sản phẩm như hiệu thuốc đông y, chợ, cửa hàng chuyên bán dược liệu, các trang web online,… Vậy quả kha tử mua ở đâu Hà Nội và các tỉnh thành khác chất lượng tốt với giá thành hợp lý?

Trước thị trường thảo dược phức tạp như hiện nay, người dùng nên tìm đến các cơ sở lớn, uy tín. Trong đó điển hình phải kể đến Trung tâm Nghiên cứu và Nuôi trồng dược liệu Vietfarm – đơn vị cung cấp dược liệu chất lượng hàng đầu hiện nay.

Quả kha tử sau khi được khai thác từ những vùng dược liệu sạch sẽ được sấy khô với công nghệ Nhật Bản, không làm mất đi dưỡng chất quý báu. Sau đó được đóng bao bì chuẩn quy cách, đạt chuẩn giúp bảo vệ dược liệu lâu nhất, không bị hư hỏng mà không cần đến chất bảo quản độc hại. Với mỗi túi dược liệu 0,5kg chỉ có giá là 125.000 VNĐ vô cùng hợp lý, cạnh tranh với thị trường hiện nay.

Chính vì những ưu điểm này, thương hiệu Vietfarm đã nhanh chóng trở thành một trong những địa chỉ tin tưởng của nhiều khách hàng. Hơn thế nữa, khi mua trên 3 kg dược liệu, đơn hàng của quý khách sẽ được miễn phí vận chuyển trên toàn quốc.

Trên đây là những thông tin chi tiết nhất về dược liệu kha tử cũng như tác dụng, cách dùng, địa chỉ mua uy tín. Hy vọng đã mang đến cho bạn những kiến thức hữu ích về dược liệu Đông y. Đừng quên theo dõi những bài viết tiếp theo của chúng tôi để cập nhật thêm nhiều bài thuốc, thảo dược quanh ta.