Bạch truật

Ngày cập nhật: 09/04/2024 Biên tập viên: Nguyễn Quỳnh
4.5/5 - (6 bình chọn)

Bạch truật được ví như vị thuốc có khả năng điều trị “bách bệnh”, đặc biệt, loại thảo dược này có tác dụng tuyệt vời trong làm đẹp và điều trị các bệnh về đường tiêu hóa. Tuy nhiên, để phát huy tối đa công dụng và tránh những phản ứng không đáng có, người dùng cần nắm rõ liều lượng và một số kiêng kỵ quan trọng. Cụ thể, những thông tin về loại cây này sẽ được chúng tôi cung cấp trong bài viết dưới đây.

Tìm hiểu về cây bạch truật

Bạch truật có nguồn gốc từ Trung quốc, được trồng chủ yếu ở Tiên Cư, Ninh Quốc, Đông Dương. Hiện nay, loại cây này đã được trồng phổ biến tại Việt Nam.

  • Tên thông thường: Bạch truật, Truật, Sơn khương, Mã kế, Dương phú, Đông truật,…
  • Tên khoa học: Atractylodes macrocephala Koidz
  • Tên tiếng Anh: Largehead Atractylodes Rhozome
  • Họ khoa học: Leguminnosae
Hình ảnh bạch truật
Hình ảnh bạch truật

Bạch truật có đặc điểm như thế nào?

Để nhận biết bạch truật, người ta sẽ dựa vào một số đặc điểm như sau:

  • Thân cây: Thân thẳng, ở phía dưới dạng thân gỗ, phần trên phân nhánh. Chiều cao trung bình của cây từ 0,3 – 0,8m.
  • Lá cây: Lá cây mọc cách, dai, phiến lá xẻ sâu, các lá ở dưới sẽ có cuống dài hơn so với lá mọc trên ngọn.
  • Hoa và quả: Hoa bạch truật có màu tím và xẻ thành 5 thủy. Quả đẹp, thuôn dài và có màu xám.
  • Bộ phận dùng làm thuốc: Dùng phần thân, rễ chắc, cứng, ruột màu trắng ngà, củ rắn, có dầu thơm nhẹ và càng nhiều dầu thì càng tốt.

Nghiên cứu cho thấy, trong thành phần của cây bạch truật có những tới 1,4% tinh dầu bao gồm atractylola, atractylenolide I, II, III, eudesmol và vitamin A,… cùng các hoạt chất như hinesol, axit palmitic, b-Selinene và hunulense,… Đây đều là những hoạt chất rất tốt để điều trị một số bệnh lý.

Dược liệu bạch truật được bào chế như thế nào?

Theo Trung Dược Đại Tự Điển thì dược liệu này sau khi thu hoạch sẽ thái rửa và ngâm nước khoảng 4 tiếng. Sau đó ủ kín 12 giờ cho mềm và thái hoặc bào móng. Bước tiếp theo sẽ phơi khô nếu muốn dùng sống hoặc tẩm bột hoàng thổ rồi mới phơi khô sao vàng hoặc tẩm nước gạo đặc sao vàng. Một số trường hợp thì chỉ cần thái mỏng rồi sao cháy.

Còn theo kỹ thuật chế biến của Trung Quốc thì có hai phương pháp sơ chế dược liệu truật đó là: Sấy khô và Phơi khô. Trong đó:

  • Phơi khô: Đem củ tươi rửa sạch nhiều lần với nước để loại bỏ hết đất cát, cắt bỏ cây lá rồi đem phơi chừng 15 – 20 ngày. Đến lúc thấy khô kiệt thì thôi còn trường hợp gặp phải trời mưa thì cần rải ra chỗ râm mát, thoáng gió. Không được dồn đống hoặc đóng vào sọt bởi như vậy dược liệu có thể bị mốc, ủng, thối.
  • Sấy khô: Đem những củ đã đào về rồi chọn lọc thật kỹ, đưa lên giàn sấy khô. Lò sấy thông thường mỗi lần sấy có thể được 250 củ tươi.
Bạch truật phơi khô
Bạch truật phơi khô

Cây bạch truật có tác dụng gì? – Chuyên gia giải đáp

Theo Ts.Bs Nguyễn Thị Vân Anh, Viện trưởng Viên Nghiên cứu Ứng dụng thuốc dân tộc, tác dụng của dược liệu bạch truật đã được chứng minh công dụng trong cả Y học cổ truyền và Y khoa hiện đại. Cụ thể:

Bạch truật công dụng theo y học hiện đại

  • Bổ ích cường tráng
  • Chống lở loét
  • Một số bệnh liên quan tới đường ruột
  • Điều tiết 2 chiều của thuốc
  • Bổ máu, lợi tiểu, hạ đường huyết
  • Chống ung thư
  • Chống loét bao tử
  • Tiết dịch vụ
  • Kháng viêm
  • Bạch truật dược liệu không ảnh hưởng hay tác động tới chức năng bài tiết urê của thận
  • Có thể ức chế một số vi khuẩn gây bệnh ngoài da
  • Đây là dược liệu lành tính, không gây ra bất kỳ kích ứng hay tác dụng phụ nào
công dụng tuyệt vời cho sức khỏe
Dược liệu Truật mang lại nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe

Tác dụng theo Y học cổ truyền

Công dụng:

  • Theo Y học Khải Nguyên: Ích táo, ích khí, trừ thấp, ôn trung, an thai
  • Theo Trung Dược Đại Từ Điển: Kiền tỳ, hòa trung, ích vị
  • Theo Đông Dược Học Thiết Yếu: Kiện tỳ táo thấp
  • Theo Trung hoa Cộng Hòa Nhân Dân Quốc Dược Điển: Ích khí, lợi thủy, kiện tỳ, táo thấp, chỉ hãn.

Chủ trị:

  • Trị đau đầu, trục phong thủy kết thủng dưới da, trị phù thũng, đầu váng.
  • Trị tiêu chảy, táo bón, trị tỳ hư, bụng phù thũng
  • Chủ trị phong hàn thấp tý, chủ trị hoàng đản theo Bản Kinh.
  • Trị tỳ hư, đờm ẩm, thai động không yên, ăn ít, tự ra mồ hôi, tiêu chảy
  • Trị tỳ vị khí hư, hư lao, hoàng đản, tiểu không thông, tự ra mồ hôi, chán ăn, buồn nôn, thai bị động.

Bài thuốc chữa bệnh chiết xuất từ bạch truật dược liệu

Những người ăn uống khó tiêu, phân sống do tỳ vị hư. Hoặc người bị viêm đại tràng, tiêu chảy lâu ngày không khỏi, viêm loét dạ dày,… có thể sử dụng những bài thuốc từ dược liệu bạch truật sau đây để đẩy lùi bệnh tật.

  • Bài thuốc chữa mồ hôi trộm, mồ hôi tự chảy: Truật khô đem tán bột, mỗi lần sử dụng 1 muỗng canh nhỏ. Ngày dùng 2 lần sáng – tối.
  • Bài thuốc chữa trúng phong, bất tỉnh nhân sự: Dùng 150g bạch truật, 3 thăng rượu. Sắc cùng nhau tới khi còn lại 1 thắng. Uống khi ấm giúp cơ thể đào thải hết mồ hôi.
  • Bài thuốc trị ho cho trẻ do nóng, tỳ hư; phụ nữ da thịt nóng do huyết hư: Hỗn hợp gồm bạch truật, bạch thược, bạch phục linh mỗi thứ 40g; thêm 20g cam thảo đem đi tán bột min. Sắc cùng táo và gừng.
  • Bài thuốc chữa tiêu chảy, lỵ lâu ngày: Chuẩn bị 6,5kg truật, thái lát mỏng, nhỏ rồi đem sắc cùng nửa chén nước. Lấy nước đổ ra nồi khác, để bã sắc lại. Bài thuốc thực hiện đều đặn mỗi tuần 3 lần. Trộn đều nước sắc lại sau đó nấu thành cao; loại bỏ nước bên trong và chỉ dùng cao đọng lại phía dưới. Mỗi lần thêm 1 – 2 thìa mật ong rừng nguyên chất sẽ tốt hơn.
  • Bài thuốc trị cảm giác bất an, cảm giác như có nước dưới tim: Dùng bạch truật 230g, thêm 200g trạch tả đem sắc cùng 3 thăng nước; sắc nhỏ lửa cho tới khi còn 1 thăng rưỡi. Chia thành 3 lần uống sau ăn 30 phút.
  • Bài thuốc trị phù thũng ở chân tay: Chuẩn bị 20g truật, 200g trạch tả sau đó đem sắc cùng 3 thăng nước. Sắc nhỏ tới khi còn 1 thăng, chia đều uống 3 lần trong ngày.
  • Bài thuốc trị tỳ hư: Xắt lát 160g bạch truật, hoặc có thể mua loại truật được phơi khô sẵn. Mỗi lần lấy 40g sao với mẫu lệ. Tiếp tục thêm 40g với thạch hộc, 40g cám gạo miến sao cùng nhau. Tán bột riêng bạch truật rồi mỗi lần dùng 12g hỗn hợp uống với nước cơm. Mỗi ngày dùng 3g.
  • Bài thuốc trị sản hậu bị nôn mửa: Chuẩn bị 48g bạch truật, 60g khương sinh tươi, nước và rượu mỗi thứ 2 thăng. Đem hỗn hợp đi sắc sao cho còn lại 1 thăng, chia đều thành 3 lần uống.
  • Bài thuốc trị tiêu chảy, tỳ hư: Chuẩn bị bạch truật dược liệu, đảng sâm mỗi vị 12g; can khương 8g, thêm 4g cam thảo. Hoặc có thể dùng riêng truật 12g với 6g chỉ thực đem hỗn hợp sắc lấy nước cốt uống hoặc tán bột, làm hoàn. Hoặc có thể sử dụng thược dược và bạch truật mỗi thứ đều 40g; đem tất cả đi tán bột, trộn với nước cơm làm viên bằng hạt ngô đồng. Mỗi lần uống 50 viên, ngày sử dụng 2 lần. Nếu sử dụng chữa bệnh vào mùa đông thì nên uống cùng nước nhục đậu khấu.
  • Bài thuốc trị tiêu ra máu, trực tràng sa lâu ngày không bớt: Sử dụng 650g truật sao cùng hoàng thổ, đem hỗn hợp này đi tán bột. Thêm 320g can địa, nghiền nát rồi cho thêm ít rượu. Tiếp tục trộn với bột bạch truật và hoàng thổ đem đi làm viên bằng hạt ngô đồng. Mỗi lần sử dụng 15 viên với nước cơm.
  • Bài thuốc trị răng đau lâu ngày: Đem bạch truật đi sắc cùng nước, ngậm đến khi hết đau.
  • Bài thuốc trị bệnh về gan: Dùng 20 – 30g truật nếu trị viêm gan mạn, dùng 60 – 100g để trị ung thư gan; dùng 30 – 60g trị xơ gan cổ trướng.
  • Bài thuốc trị tim có cảm giác cứng do ăn uống quá độ: Dùng 40g truật đem sắc cùng 7 trái chỉ thực; 5 thăng nước, còn lại 3 thăng. Chia đều thành 3 lần uống.
  • Bài thuốc trị phong thấp ban chẩn ngứa ngáy: Tán nhỏ bạch truật, mỗi lần sử dụng 1 thìa rượu. Ngày dùng 2 lần để thấy hiệu quả.
Bỏ túi những công thức thuốc từ dược liệu
Bỏ túi những công thức thuốc từ dược liệu
  • Bài thuốc trị bứt rứt, bồn chồn: Đem tán bột dược liệu truật, mỗi lần sử dụng lấy 1 thìa cà phê uống cùng với nước.
  • Bài thuốc trị ăn uống không ngon, suy nhược cơ thể: 1,8kg bạch truật, đâm nát, rây kĩ sau đó trộn với rượu làm viên bằng hạt ngô đồng. Mỗi lần sử dụng khoảng 20 viên, mỗi ngày sử dụng 3 lần.
  • Bài thuốc làm mạnh vị, uống lâu ngày giúp nhuận tràng, tiêu hóa không bị đình trệ: Sử dụng 40g bạch truật, thêm 40g chỉ thiết, 40g hoàng bá. Đem hỗn hợp này đi tán bột rồi lấy lá sen gói bột nấu chín với cơm nếp. Sau đó đâm nhỏ làm thành viên bằng hạt ngô đồng. Mỗi lần sử dụng 50 viên cùng nước sôi.
  • Bài thuốc trị ẩm tửu tích: Sinh khương sao khô, cùng quế tâm mỗi thứ 320g; truật 640g đem tán bột, trộn mật sau đó làm thành hạt ngô đồng. Mỗi lần dùng từ 20 – 30 viên cùng nước ấm.
  • Bài thuốc trị tiêu chảy do thấp thử: Dùng xa tiền tử, dược liệu truật với lượng bằng nhau. Đem hỗn hợp sao vàng, tán bột, mỗi lần sử dụng 8 – 12g với nước.
  • Bài thuốc trị động thai không yên: Dùng chỉ xác, sao cám, truật dược liệu với lượng bằng nhau. Đem hỗn hợp trộn với nước cơm rồi làm viên bằng hạt ngô đồng. Mỗi lần dùng khoảng 30 viên với nước nóng trước khi ăn.
  • Thuốc bạch truật trị động thai không yên: Dùng sao cám và dược liệu bạch truật với lượng bằng nhau. Đem hỗn hợp này trộn với nước cơm làm viên bằng hạt ngô đồng. Mỗi lần sử dụng 30 viên với nước nóng, dùng trước khi ăn. Mỗi tháng chỉ nên sử dụng 1 lần để đạt hiệu quả.
  • Bài thuốc trị phù ở phụ nữ có thai: Sử dụng bạch truật, địa cốt bì, đại phúc bì, ngũ gia bì mối thứ 12g, sau đó trộn cùng 20g phục linh đem sắc lấy nước uống.
  • Trị sản hậu bị nôn mửa: Sử dụng 48g dược liệu truật, thêm 60g sinh khương. Rượu và nước mỗi thứ hai thang, sắc lấy 1 thang rồi chia làm 3 lần uống.

Một số mẹo chế biến bạch truật để dưỡng nhan

Với những công dụng tuyệt vời, có thể thấy rằng dược liệu bạch truật có thể chữa được rất nhiều bệnh. Phần chia sẻ tiếp theo đây chính là một số ứng dụng lâm sàng của dược liệu này:

Bạch truật ngâm rượu giúp làn da khỏe mạnh, trắng hồng

Dược liệu truật ngâm với rượu chính là bí kíp chị em truyền tay nhau với công dụng giúp da săn chắc, khỏe mạnh, hồng hào. Đặc biệt cách thực hiện lại vô cùng dễ dàng:

Chuẩn bị: 1kg nghệ đen, 0,5kg bạch truật, 2 lít rượu gạo, hũ thủy tinh 5 lít.

Cách thực hiện:

  • Nghệ đen cạo vỏ, rửa sạch, loại bỏ các mắt, chỗ hư thối sau đó phơi cho ráo rồi bỏ vào xay nhuyễn, chế rượu vào xay cùng. Bạch truật mua về rửa sạch, phơi khô ráo thường có thể thái mỏng hoặc bạn cũng có thể cho vào máy xay cho tiện.
  • Cho hỗn hợp nghệ đen và truật vào hũ thủy tinh, đổ ngập rượu. Dùng đũa gỗ dài đảo đều hỗn hợp rồi đậy kín nắp, để nơi khô thoáng, tránh ánh nắng trực tiếp của mặt trời. Sau 3 – 10 ngày là có thể lấy ra sử dụng.

Cách dùng:

  • Lấy một ít rượu ra chén nhỏ sau đó dùng bông gòn thấm dung dịch thoa lên mặt và toàn thân 2 0 3 lần. Cứ mỗi lần thoa đợi khô lại thoa lại.
  • Để đạt hiệu quả tốt bạn nên thoa vào chiều tối sau khi tắm để dưỡng chất thẩm thấu dễ vào da hơn.
  • Sử dụng đều đặn mỗi ngày, sau 1 tháng sẽ thấy kết quả

Sau khi da đã trắng sáng và săn chắc chị em muốn duy trì làn da thì cần bảo vệ bằng kem chống nắng. Cách làm này tuyệt đối an toàn cho cả mẹ bầu và mẹ sau sinh.

Bạch truật có tác dụng cực tốt trong phương pháp dưỡng nhan, chăm sóc da
Bạch truật có tác dụng cực tốt trong phương pháp dưỡng nhan, chăm sóc da

Đắp mặt nạ bột bạch truật làm trắng da, ngăn chặn lão hóa

Công thức sử dụng bột bạch truật để làm đẹp, dưỡng da, ngăn lão hóa là công thức của Dương Quý Phi ngày xưa. Phái đẹp đắp mặt nạ đều đặn mỗi tuần 3 lần sẽ giúp cải thiện mức độ trắng sáng của là da. Chưa kể tới loại mặt nạ này còn có tác dụng cực kỳ tốt trong việc chống lão hóa.

Công thức rất đơn giản như sau:

Nguyên liệu để làm mặt nạ cần ở dạng bột xay theo tỷ lệ: 50% bột truật, 20% ngọc trai, 15% cam thảo và 15% yến mạch. Chị em mau nguyên liệu này ở dạng khô rồi về đem xay, tán bột mịn.

  • Hòa 1 muỗng cà phê hỗn hợp trên cùng với 1 ít nước ấm hoặc có thể thay thế bằng sữa tươi không đường.
  • Khuấy đều cho tan trong nước rồi thoa lên da mặt.
  • Thư giãn nhẹ nhàng khoảng 15 – 20 phút rồi rửa lại với nước sạch. Mỗi tuần thực hiện đều đặn khoảng 3 lần sẽ thấy hiệu quả.

Bạch truật ngâm giấm trị tàn nhang, nám hiệu quả

Theo bác sĩ Vân Anh, bạch truật trị nám, tàn nhang cực hiệu quả lại vô cùng an toàn và lành tính khi được ngâm với giấm. Phái đẹp có thể bỏ túi công thức này hàng ngày như sau:

Nguyên liệu gồm có: bạch truật 100g, giấm táo mèo 250ml, 1 lọ thủy tinh khoảng 500ml đã được tiệt trùng.

Cách làm: 

  • Củ truật tươi sau khi thu hoạch rửa sạch, thái mỏng rồi phơi khô cho ráo nước. Hoặc trường hợp này bạn có thể mua sẵn dược liệu bạch truật khô. Sau đó cho truật vào hũ thủy tinh đã chuẩn bị sẵn.
  • Chế giấm táo mèo ngập bình rồi để 2 tuần là có thể sử dụng được.

Cách dùng:

  • Lấy tăm bông chấm dung dịch vào vết tàn nhang, nám liên tiếp 3 – 4 lần.
  • Cứ thoa rồi đợi khô rồi lại thoa tiếp.
  • Kiên trì thoa đều đặn hàng ngày sau 1 tháng sẽ thấy kết quả.

Mách nhỏ: Chị em nên thoa dung dịch vào buổi tối sau khi đã vệ sinh mặt sạch sẽ. Ngoài ra chị em có thể dùng bạch truật ngâm giấm pha cùng với nước để làm toner dưỡng da hàng ngày cũng rất tốt.

Bạch truật xông mặt – Trị mụn trứng cá

Dược chất trong bạch truật được chứng minh mang lại hiệu quả cao trong điều trị mụn trứng cá. Cách thực hiện cũng rất đơn giản.

  • Chị em sử dụng chừng 30g bạch truật nấu lên cùng nước rồi đem xông vùng mặt. Các chất bẩn, bã nhờn ở lỗ chân lông sẽ được đào thải. Da mặt sẽ trở nên mịn màng, sáng trắng hơn. 
  • Muốn cho các lỗ chân lông ở vùng mặt giãn rộng ra, bạn chỉ cần chuẩn bị một tô nước sôi, thêm một tờ giấy cứng rồi cuộn lại thành hình phếu. Nhỏ vào tô nước đo vài giọt tinh dầu, đặt phễu giấy và tiến hành xông mặt. 

Chú ý: Sau khi xông mặt bạn không nên tắm ngay. Bởi lúc này rất dễ gặp cảm lạnh. Ngoài ra cũng không nên xông hơi khi đang no hoặc đang đói.

Sử dụng vị thuốc bạch truật cần lưu ý những gì?

Để đạt được hiệu quả cao nhất khi sử dụng bạch truật dược liệu, người dùng cần lưu ý những điều sau:

  • Truật có tính tao vì vậy người nào bị can thận có động khí thì không nên sử dụng.
  • Trường hợp người bị táo khát, đầy trướng, âm hư, có hòn khói cũng không phù hợp
  • Người nào bị khí trệ, tích tụ, bao tử đau do hỏa, phàm uất kết, trước bỉ, suyễn khó thở không nên dùng.
  • Ngoài ra trong quá trình sử dụng bạch truật có thể gặp phải một số tình trạng như: khô miệng, buồn nôn, trong miệng có vị khó chịu,…
  • Tuyệt đối không được sử dụng bạch truật không rõ nguồn gốc, xuất xứ bởi chúng có thể gây ra ngộ độc, ảnh hưởng tới sức khỏe.

Dược liệu bạch truật giá bao nhiêu tiền?

Tác dụng bạch truật ngày càng nhiều người biết tới vì thế nhu cầu tìm kiếm dược liệu này ngày càng tăng. Điều này dẫn tới tình trạng truật được giao bán tràn lan trên thị trường với mức giá khác nhau. Dạo quanh một vòng thị trường hiện nay giá của dược liệu truật khô dao động từ 250.000vnđ – 500.000 vnđ/ kg tùy theo từng địa chỉ.

Người tiêu dùng cần hết sức tỉnh táo để lựa chọn địa chỉ buôn bán dược liệu uy tín, có giấy chứng nhận đảm bảo chất lượng. Ngoài ra nên lựa chọn đơn vị có chuyên gia làm trong ngành YHCT để được tư vấn, hướng dẫn cách sử dụng dược liệu này một cách chính xác, an toàn mang lại hiệu quả cao nhất.

Bạch truật Vietfarm – sản phẩm được bào chế theo quy trình quốc tế đạt chuẩn chất lượng CO – CQ hiện đang có giá là 390.000vnđ/1kg và 195.000 vnđ/1kg. Sản phẩm được đóng gói theo yêu cầu, có tem chứng nhận nguồn gốc xuất xứ nên người dùng hoàn toàn có thể yên tâm sử dụng.

Mua bạch truật chất lượng ở đâu?

Trước tình hình dược liệu ngày càng kém chất lượng và làm giả nhiều gây ảnh hưởng tới sức khỏe cũng như lòng tin của người dùng. Việc tìm hiểu và lựa chọn địa chỉ bán bạch truật chất lượng là điều cần thiết. Hiện Trung tâm Nghiên cứu và Nuôi trồng dược liệu Vietfarm – đơn vị bán buôn dược liệu hàng đầu Việt Nam sẽ mang tới sự hài lòng cho người tiêu dùng với những CAM KẾT:

Bạch truật Vietfarm đi đầu về chất lượng
Bạch truật Vietfarm đi đầu về chất lượng
  • Bán bạch truật khô chất lượng, đảm bảo đạt chuẩn quốc tế GACP – WHO và chất lượng đạt chứng nhận CO – CQ.
  • Dược liệu tự nhiên, quy trình sơ chế khép kín, không lẫn tạp chất, không sử dụng chất bảo quản, đảm bảo 100% tự nhiên.
  • Cam kết 1 đổi 1 nếu sản phẩm không đạt chuẩn theo yêu cầu
  • Sản phẩm của Việt Nam, được nuôi trồng tự nhiên theo phương pháp thủ công tại các rừng dược liệu chuyên biệt.

Trên đây là toàn bộ thông tin về dược liệu bạch truật. Quý bạn đang có nhu cầu tìm hiểu và mua sản phẩm này hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn. Tiến sĩ – Bác sĩ Nguyễn Vân Anh sẽ là người trực tiếp tư vấn về liều lượng cũng như cách sử dụng mang lại hiệu quả cao nhất phù hợp với thể trạng của người bệnh.

TTUT, BSCKII Nguyễn Thị Nhuần

Chức vụ: Cố vấn chuyên môn

Học hàm/ học vị: BS.CKII

Nơi công tác: Bệnh viện YHCT Trung Ương

Đăng ký tư vấn với chuyên gia