Ba kích

Nhắc tới ba kích ta biết ngay tới một loại dược liệu được sử dụng để ngâm rượu có tác dụng bổ thận, tráng dương, tăng cường sinh lực cho cánh mày râu. Ngoài ra, ba kích còn có những công dụng tuyệt vời gì, sử dụng ra sao để đạt hiệu quả tốt nhất. Thông tin cụ thể dưới đây sẽ giúp quý độc giả hiểu rõ hơn về loại thảo dược này. 

Đặc điểm nhận biết cây ba kích

Nhiều người còn băn khoăn không biết ba kích là gì, nhận biết như thế nào. Cây ba kích là loại cây dây leo, dạng thân thảo, thân mảnh, có nhiều lông mịn. Dược liệu này còn được biết tới với tên gọi khác như: ba kích thiên, diệp liễu thảo, nhàu thuốc, dây ruột gà,… Cây thường leo thành từng bụi mọc ven rừng có độ cao dưới 500m. Hầu như tất cả bộ phận của ba kích đều có thể sử dụng làm vị thuốc với các đặc điểm như sau:

• Lá đơn nguyên, mọc đối, hình mác hoặc bầu dục, thuôn nhọn
• Đầu là ngọn gấp, đuôi lá có hình tròn hoặc hình tim
• Phiến lá có màu xanh khi non, chuyển màu trắng mốc hoặc màu nâu tím khi lá khô.
• Mặt dưới phiến lá có khoảng 8 lá gân thứ cấp
• Hoa cây diệp liễu thảo có màu trắng hoặc vàng thường tập trung thành tán ở đầu cành
• Đài hoa hình ống gồm một số lá đài nhỏ, phát triển không đồng đều.
• Quả dược liệu có hình cầu, quả kép phủ lông, khi chín sẽ có màu đỏ.

Tìm hiểu ba kích có mấy loại?

Có nhiều cách phân loại ba kích, tuy nhiên hiện nay dựa theo đặc điểm bên ngoài và trạng thái của dược liệu ta có thể chia thành các loại chủ yếu như sau:

Ba kích tím

Hình dáng bên ngoài của cây – củ:

• Lá dài hình mác hình thuôn, cuống ngắn
• Lá mọc đối xứng, phiến cứng có nhiều lông ở mép và ở gân. Khi già lá cây có màu trắng mốc và ít lông hơn.
• Lá non có mầm xanh lục, lá kèn mỏng ôm sát vào thân.
• Hoa lúc đầu nở có màu trắng, sau đó chuyển sang màu vàng, thường tập trung ở tán
• Quả diệp liễu thảo tím hình cầu có màu đỏ cam khi chín.

Màu sắc củ ba kích tím 

• Màu củ: Trắng xám
• Màu thịt củ: Củ già tím đậm hơn
• Màu rượu khi ngâm: Tím than hoặc tím đậm.
• Sau khi lấy hết phần thịt của diệp liễu thảo tím thấy phần lõi của dược liệu đã già có gai
• Khi bẻ đôi củ diệp liễu thảo tím vẫn có phần thịt màu trắng. Tuy nhiên nếu đem phơi nắng 30 phút thì phần thịt đó sẽ nhanh chóng chuyển sang màu tím.

Ba kích trắng

• Hình dáng cây, củ của ba kích trắng
• Thân hình trụ, thân quấn màu xanh, đâm nhiều nhánh
• Lá cây dài, có cuống ngắn
• Cành khi non có nhiều lông, nhiều cạnh; khi  thân già thì nhẵn lông
• Lá mọc đối chéo trên phiến có lông màu tím, thon dài
• Hoa nhỏ li ti màu trắng ngà
• Quả chín màu hồng, rễ có thịt dày hình trụ tròn và con, bên trong rễ có lỗ.

Màu sắc củ ba kích trắng 

• Màu củ: Màu trắng nhạt
• Thịt củ: Màu trắng nhạt hoặc vàng nhạt
• Màu rượu: Tím nhạt
• Sau khi lấy hết phần thịt thì phần lõi của ba kích trắng đã già thường không xuất hiện gai như ba kích tím.

Cả ba kích trắng và ba kích tím đều có những tác dụng tốt tuy nhiên người ta thường ưa chuộng diệp liễu thảo tím hơn bởi công dụng mang lại tốt hơn loại trắng.

Ngoài ra dựa theo đặc điểm bảo quản mà chia dược liệu thành loại khô và loại tươi:

Ba kích khô

Ưu điểm

• Vận chuyển dễ dàng, bảo quản được lâu
• Đã được rút lõi, sử dụng tiện lợi

Nhược điểm 

• Một số gian thương có thể tẩm hóa chất bảo quản
• Dễ dàng làm giả, làm nhái ( khoảng 80%)
• Không sạch bằng diệp liễu thảo tươi
• Có thể là hàng tồn kho

Ba kích tươi

Ưu điểm

• Chất lượng tốt, không sử dụng chất bảo quản
• Mùi vị: Hấp dẫn, hầu như nguyên vẹn
• Có thể linh hoạt chế biến

Nhược điểm 

• Vận chuyển khó khăn, khó bảo quản, khó gửi đi xa
• Phải có tủ lạnh mới có thể bảo quản được tươi
• Chưa được rút lõi

Dựa theo xuất xứ của dược liệu ta có thể chia thành 2 dạng:

Ba kích rừng

Đặc tính rất cứng, bị sâu hà đục, vỏ ngoài bị xước do quá trình bám vào các khe đá và bị đào bới mà thành. Trên củ có rất nhiều vết xoắn vặn, lúc to rồi lại thắt lại như ruột gà, ngoằn ngoèo.

Do sống trong môi trường tự nhiên, không được chăm bón nên diệp liễu thảo rừng củ thường nhỏ và rắn. Hiện nay do điều kiện thời tiết mà ba kích rừng dần đã cạn kiệt và gần như không có loại tự nhiên. Tuy nhiên loại ba kích được trồng theo công nghệ nhân giống gen cho chất lượng tương đương ba kích rừng tự nhiên.

Ba kích trồng

Củ ba kích trồng thường có hình thức đẹp mắt, kích thước khá đồng đều, thân to mọng, ít bị sâu hà, vỏ mỏng và nhẵn, không xuất hiện vết sần sùi của thời gian.

Do được chăm bón kỹ lưỡng nên ba kích trồng hầu như không bị xoắn vặn.

Ba kích phân bố ở đâu, kỹ thuật trồng cây ba kích

Cây diệp liễu thảo mọc hoang ngoài tự nhiên, được tìm thấy nhiều ở những vùng trung du ở các tỉnh phía Bắc và đồi núi thấp. Tại Việt Nam, diệp liễu thảo được tìm thấy nhiều ở Quảng Ninh, Lạng Sơn, Hà Giang, Hà Bắc.

Quý độc giả có thể tham khảo kỹ thuật trồng ba kích trong phần chia sẻ dưới đây:

• Chọn giống: Cần lựa chọn cành bánh tẻ ở cây diệp liễu thảo sống khỏe. Sau đó chặt thành từng đoạn chừng 20 – 30 cm, mỗi đoạn gồm 2 – 4 mắt. Để đem trồng cần ươm cành cho nảy mầm, ra rễ.
• Thời vụ và mật độ: Nếu trồng vào mùa xuân thì trồng vào tháng 1. Nếu trồng vào mùa hè thì trồng vào tháng 5 – 7.
• Đất trồng phải là đất canh tác tơi xốp thì mới đủ điều kiện cho rễ ba kích phát triển. Mật độ trồng khoảng 8.500 cây/ha; khoảng cách trồng 1mx1,2m – 1 cây.
• Kỹ thuật trồng: Đầu tiên dùng dao sắc rạch bỏ túi bầu, sau đó đặt cây giống vào giữa hố rồi lấp đất đến qua cổ rễ và nén chặt. Sau khi trồng cần tưới nước cho đẫm để cây không bị mất nước.

Ba kích có tác dụng gì?

Tác dụng của ba kích trong y học hiện đại 

• Hàm lượng dược chất trong ba kích mang tới tác dụng hỗ trợ chữa bệnh tuyệt vời:
• Tăng cường sức khỏe
• Tăng sức đề kháng
• Chống viêm
• Cân bằng nội tiết
• Điều hòa huyết áp, ổn định chính khí
• Giảm huyết áp, tăng cường tuần hoàn máu não

Tác dụng trong Đông y

Trong Đông y, Ba kích có vị cay, ngọt, tính hơi ấm mang lại nhiều tác dụng như:

• Chủ đại phong tà khí, tăng chí, ích khí
• Hạ khí, ích tinh
• Khứ phong, bổ huyết hải
• Bổ thận, ích tinh, tán phong thấp
• Cường âm, hạ khí, hóa đờm
• Bổ thận, tráng dương, cường cân cốt
• Hỗ trợ điều trị liệt dương, thủy nhũng
• Hỗ trợ điều trị ngũ lao, phong khí, cước khí
• Hỗ trợ điều trị ho suyễn, chóng mặt, tiêu chảy, kém ăn,
• Hỗ trợ điều trị thận hư, lưng gối tê mỏi, liệt dương, suy nhược thần kinh, mất ngủ

Các bài thuốc hỗ trợ chữa bệnh từ cây diệp liễu thảo

Người bệnh có thể áp dụng một số bài thuốc hỗ trợ chữa bệnh từ cây ba kích sau đây để hỗ trợ đẩy lùi bệnh tật:

• Hỗ trợ điều trị hạ khí, thất thương: Ba kích thiên, ngưu tất sống mỗi thứ 3kg. Thêm 5 lít rượu vào ngâm. Sau 1 tháng bỏ ra uống, mỗi lần uống 20 – 30ml, ngày uống 2 lần.
• Hỗ trợ điều trị liệt dương: 30g diệp liễu thảo, 30g ích trí nhân, 30g đỗ trọng, 30g ngũ vị tử, 30g phục linh, 30g ngưu tất, 30g sơn dược, 30g thỏ ty tử; thêm 60g Nhục thung dung sau đó đem tán hỗn hợp thành bột. Luyện mật làm hoàn thành, ngày uống từ 12 – 16g khi đói.
• Hỗ trợ điều trị thận hư, di tinh, dương úy: diệp liễu thảo, thục địa mỗi vị 15g; Sơn thù du, kim anh mỗi vị 12g. Đem hỗn hợp sắc uống khi còn ấm.
• Hỗ trợ điều trị tiểu nhiều lần, di liệu: 12g diệp liễu thảo; thọ tử tự, sơn thù du, tang phiêu tiêu mỗi loại 12g. Đem hỗn hợp đem tán thành bột rồi sắc uống.
• Bài thuốc giúp bổ thận, tráng dương: Ba kích 30g, thêm 3 lạng thịt trai, một ít gừng tươi, gia vị, nước đủ dụng. Đun sôi ba kích rồi cho thịt trai vào, ninh nhỏ lửa trong 3 giờ, nêm nếm gia vị sau đó ăn cùng với cơm.
• Hỗ trợ điều trị huyết áp cao: 12g diệp liễu thảo, 12g tri mẫu, 12g tiên mao; Dâm dương hoắc, đương quy, hoàng bá đều mỗi thứ 12g. Đổ thêm 600ml nước, sắc tới khi còn 200ml. Chia đều mỗi ngày uống 3 lần, uống khi còn nóng. Kiên trì sử dụng 3 tháng huyết áp sẽ ổn định.
• Hỗ trợ chữa rối loạn kinh nguyệt, tử cung bị lạnh: 120g diệp liễu thảo, lương khương 20g, tử kim đằng 640g, 80g thanh diêm, 160 nhục quế, 160g ngô thù du. Đem hỗn hợp này đi tán thành bột. Dùng rượu hồ làm hoàn. Mỗi ngày uống 20 hoàn cùng với rượu pha muối nhạt.
• Hỗ trợ điều trị đau lưng, gối mỏi, đau nhức xương khớp, chuột rút: 18g ba kích, 18g ngưu tất, 18g thạch hộc; thêm vào 20g đương quy; Khương hoạt, Sinh khương mỗi vị đều nhau 27g; 2g tiêu đem giã thêm cùng 2l rượu. Cho tất cả hỗn hợp vào nồi, đậy nắp kín nấu khoảng 1 tiếng. Bắc ra rồi ngâm trong nước cho tới khi hỗn hợp nguội rồi sử dụng. Mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần từ 15 – 20ml.
• Hỗ trợ điều trị mạch yếu, mặt trắng nhạt: diệp liễu thảo bỏ lõi, hồi hương đã sao, bạch long cốt, nhục thung dung đem tẩm rượu, ích trí nhân, bạch truật, phúc bồn tử, mẫu lệ, thỏ ty tử, cốt toái bổ bỏ lông, nhân sâm mỗi thứ 40g. Đem tất cả nguyên liệu này tán thành bột. Mỗi ngày sử dụng 2 lần, mỗi lần từ 10 – 20g.

Đối tượng nên và không nên sử dụng ba kích

Cây ba kích chứa hàm lượng dược tính cao tuy nhiên không phải ai cũng phù hợp với dược liệu này.

Đối tượng nên sử dụng 

• Cả nam và nữ muốn tăng cường năng lực phòng the, kéo dài thời gian yêu.
• Nam giới bị liệt dương, mắc chứng xuất tinh sớm, di tinh, mộng tinh.
• Người bình thường muốn tăng cường sức khỏe, tăng sức đề kháng.
• Người trung niên và người già sử dụng rượu ba kích giúp kiện gân cốt, bổ thận tráng dương.
• Các quán ăn, khách sạn, nhà hàng sử dụng rượu diệp liễu thảo thu hút thực khách

Đối tượng không nên sử dụng 

• Những người bệnh tướng hỏa quá thịnh, âm hư hỏa vượng, miệng đắt, bứt rứt, khát nước KHÔNG ĐƯỢC DÙNG
• Người âm hư và bệnh tim không dùng được diệp liễu thảo
• Người bị táo bón, âm hư hỏa vượng

Nhận biết ba kích khô Việt Nam, ba kích khô Trung Quốc

Do nhu cầu người dùng lớn, thị trường diệp liễu thảo ngày một sôi động, kéo theo đó là hàng giả hàng nhái xuất hiện trên thị trường ngày càng nhiều. Những đặc điểm dưới đây sẽ giúp bạn dễ dàng phân biệt ba kích Trung Quốc và ba kích Việt Nam.

Ba kích khô Trung Quốc

• Hình thức: Bắt mắt, thường không bị vỡ hay bị nứt do công nghệ rút lõi tinh vi.
• Chất lượng: Mặc dù nhìn hình thức đẹp, củ tròn xoe nhưng do bị hấp nhũn nên đã bị mất sạch các dưỡng chất.
• Thường người Trung Quốc họ lấy gần hết dược chất để làm cao lỏng, còn phần bã sẽ phơi khô rồi bán sang Việt Nam với giá rẻ mạt.

Ba kích khô Việt Nam 

Ba kích tại Việt Nam chuẩn sẽ được bóc bằng tay vì vậy mẫu mã không được đẹp.

• Hình thức: Thường dây diệp liễu thảo sẽ có những mảnh vụn và khe nứt.
• Chất lượng: Giữ được trọn vẹn những tinh túy của cây diệp liễu thảo.

Giá ba kích tím bao nhiêu tiền 1kg?

Giá cả luôn là mối quan tâm của người tiêu dùng khi tìm mua dược liệu. Thông thường sẽ không có mức giá chung cho ba kích tím bởi mỗi địa chỉ khác nhau sẽ bán giá ba kích khô khác nhau. Hơn nữa chất lượng của ba kích tím cũng có nơi tốt, nơi không tốt.

Giá ba kích tím trên thị trường hiện nay dao động từ khoảng 1,4 – 1,5 triệu đồng/kg khô.

Người tiêu dùng cần đặc biệt chú ý tới những nơi rao bán với giá rẻ. Bởi khi thu mua tận nơi trồng ba kích cũng chưa chắc mua được với giá đó. Diệp liễu thảo tím là loại dược liệu chất lượng, loại 1 có mức giá cao hơn rất nhiều.

Một số câu hỏi khi sử dụng ba kích

Phần chia sẻ tiếp theo đây, Vietfarm xin giải đáp 1 số câu hỏi của bạn đọc gửi về trong quá trình mua và sử dụng ba kích.

Ba kích dược liệu được sơ chế như thế nào?

Lõi ba kích có chứa độc tố có thể gây kích thích khi sử dụng do đó ba kích dược liệu cần phải được sơ chế bằng cách rút lõi trước khi sử dụng.

• Cách rút lõi bằng tay: Cách này áp dụng với diệp liễu thảo trồng vì củ của dược liệu khá mềm. Bạn có thể sử dụng tay từ từ bóc vỏ rồi rút lõi của nó. Ngoài ra để dễ dàng hơn bạn có thể sử dụng dao để chẻ dọc củ ba kích ra làm 2 phần rồi kéo phần lõi về 2 phía.
• Đập dập để rút lõi: Ba kích rừng thường cứng vì vậy không thể rút lõi bằng tay. Bạn cần dùng vật cứng đập dập để phần thịt và phần lõi sẽ tách rời nhau.
• Cách rút lõi diệp liễu thảo trong công nghiệp: Hấp hơi nóng làm mềm để rút lõi dễ dàng.

Ba kích ngâm với đinh lăng được không?

Chưa có câu trả lời chính xác cho sự kết hợp 2 loại dược liệu này. Vì vậy để tránh tác dụng phụ bạn không nên ngâm chung với nhau. Nếu bạn muốn ngâm diệp liễu thảo với các phụ liệu khác có thể kết hợp với nhiều vị như: Dâm dương hoắc, nhục thung dung nấm ngọc cẩu để mang lại hiệu quả tốt nhất.

1kg ba kích khô ngâm bao nhiêu lít rượu?

• Nếu diệp liễu thảo trồng thì cứ 1kg có thể ngâm với 4 – 5 lít rượu
• Nếu ba kích tím rừng thì 1kg có thể ngâm được 2 – 3 lít rượu.

Những lưu ý khi sử dụng ba kích

Ghi nhớ những lưu ý dưới đây sẽ giúp bạn sử dụng ba kích đạt hiệu quả tốt nhất.

Lưu ý khi sử dụng ba kích dược liệu

• Liều lượng: Mỗi ngày không nên sử dụng quá 15g. Nếu lạm dụng nhiều có thể ảnh hưởng tới sức khỏe.
• Khi đang sử dụng dược phẩm khác để chữa bệnh thì không sử dụng ba kích.
• Khi sắc thuốc thay vì dùng nồi kim loại nên dùng nồi sứ, nồi đất giúp đảm bảo hàm lượng dược chất trong ba kích.
• KHÔNG dùng bài thuốc từ ba kích khi không có sự cho phép và chỉ dẫn của bác sĩ.
• Khi xuất hiện bất kỳ tác dụng phụ nào cần ngưng sử dụng và tới gặp bác sĩ để được tư vấn.

Lưu ý khi mua diệp liễu thảo tím

• Nên chọn sản phẩm có nhãn mác, thông tin về nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, có dấu chứng nhận vệ sinh ATTP, có tem chống hàng giả của Bộ công an.
• Không nên tin vào lời quảng cáo giá rẻ để tránh tiền mất tật mang.
• Nên mua ba kích tím đã được tách lõi; dược liệu còn nguyên lõi dễ bị làm giả hơn.

Hiện Trung tâm Nghiên cứu và Nuôi trồng Dược liệu Vietfarm là đơn vị uy tín chuyên phân phối, bán buôn dược liệu tại Việt Nam. Bạn có thể tìm đặt mua ba kích tím tại đây với những cam kết về chất lượng cũng như giá cả:

Trên đây là những thông tin liên quan tới dược liệu ba kích từ công dụng tới cách sử dụng đạt hiệu quả. Kết thúc bài viết, chúng tôi xin gửi tới quý độc giả địa chỉ cụ thể để mua diệp liễu thảo tím chất lượng:

• Hà Nội: Biệt thự B31, ngõ 70, Nguyễn Thị Định, Q.Thanh Xuân
• Tp. Hồ Chí Minh: 145 Hoa Lan, P.2. Q. Phú Nhuận

Trên đây là những thông tin hữu ích về cây ba kích. Quý bạn đang có nhu cầu mua và sử dụng, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn.